Tuesday 25 March 2014

CNRWG & Zogam MP te Gullu Mual vai Holimna Ne


1795972 599639363454995 895261233 o
ASEAN PEOPLE FORUM pen abeisa Abeisa March 21- 22,2014 sung Yangon,MCC Hall ah thupitak kibawl a, tua laia Zogam pan Zogam Leisung Sumpaing Ekcit Pawl ( Chinland Natural Resources Watch Group) panin makaite kihelthei uh hi. Tua laiah Kawlgam CSO (Civil Society Organization ) min tawh lungdeih tangkona nam 12 kinei hi. Tua lungdeih tangkona nambat 8 na-ah Gullu mual vai zong khat in kihelthei ahih manin, Zomibup angtanna lianpi khat ahi hi. Tua banah Zogam Leisung sumpiang encik pawlte in Gullu mual vai tawh kisai Nyipydaw, Hluttaw zumpi a om Zogam ( Chin State ) MP te tawh kimuh khopna nei dingin Nyipydaw ah pai suak uh a, 23 March 2014 ( Nipi ni )10 : 00 am - 4 : 30 pm Sebin Hall 3, Nyi Py Taw ah Zogam MP te tawh holimna nuamtakin kinei thei cih thu kiza hi.
Tua kimuhkhopna ah Zogam leisung sumpiang encik pawl panin mi 4, Gullu mualbul khuate pan mi 2, kipawlna tuamtuam le party pawlkhat panin 6 na kihel thei a, MP lam panin Commission meeting tuamtuam le manlahna tek tawh MP 6 kihelthei uh hi. Kimuhkhopna ah, " Bang hang kimuh khop ding kigel hiam, bangteng kikum ding, koici bangin kikum ding..cihte Pa Liantuang (Tongsan tanupi lui) in tomkimcing takin thusunna nei-in, Zogam (Chin) MP lam panin Pu Steven Thabik in vai muakna le a ma lametnate genna nei hi. Thukikupna ah a nuai a Thulu 5 teng siksan in kikum khawm uh cih thu Pa Liantuang tung pan kizasawn hi.
1) Gullu mual vai
2) Logam le zaanglei thukhun leh pilna le cidamna lam ah mipite bulphuhin nasepzia ding
3) Media, cidamna, pilna sang, innmun logam vai ah tualsuak mite ngeina a bulphuh thukhun zat theihna ding
4) Zogam gamgi vai (Sagaing division, Magway Division, Rakhai Division )
5) Mipi, kumpi thuneite kizopzia lampi zonna (Social Accountability ) cihte ahi hi.

1) Gullu mual vai: 
Hih vai tawh kisai hun sawt veipi sung kikupna kinei hi. ESH/IA ( project hangin nuntakkhuasakzia/kim le pam khuahun / nuntakna na khempeuhte cidam thahatnate tawh a kizopna ) a om khempeuh kantelna tuamtuam tampi kigawm tuah hi. Gelna le khentatna tampite lakah anuai ateng khensatna nei uh hi.
(A)  Resource sharing tawh kisai 2008 thukhun a kipuahma peuhmah in Gullu mual nasep ong kipat loh hamtangna ding.
(B)  Leisung sumpiang vai nasepna khempeuhah MP le mipi khut kilen in kalsuan ding 
(C)  Resource sharing vai thukhun kipuahna ah Zomite lunglulhnate a thuklut zawhna ding.., cih bangin seppah ding thu le a hunzui a septohtoh ding ci in khensatna kinei thei hi.

2) Logam le Zaanglei thukhun leh pilna le cidamna lam ah mipite bulphuhin nasepzia ding:
Buh lei le logam vai ah upmawh loh pi in hamsatna tuamtuam te tawh kisai zong lungkim huai takin kikum thei hi. Mipi lam pan zong hanciamin hluttaw sung pan zong ma ong pang ding ci in amau mahmah lawp takin thu ong gen zaw uh hi. Gen ni cileng tam lua ding, a tom hih teng hi phot ei.
3) Media, cidamna, pilna sang, innmun logam vai ah tualsuak mitengeina a bulphuh thukhun zat theihna ding:
Media lam ah FM le wireless tuamtuam suakta takin zat theihna ding hanciam khawm in State le Union Hluttaw pan nget ding gelna kinei hi. Tua bek thamloin cidamna lam le sangsia nasep lak ciangin, a mun a mual a omte tawh kikum in amau mah bulphut ding hoih kisa hi. MP lam pan zong a gengensa mah na hi a, mipi lam pan zong a kisam bangin mapan pih ding lunggulhna pulak uh cih thute kiza hi.

4) Zogam gamgi vai (Sagaing division, Magway Division, Rakhai Division ):
Zogam pen a lu a taw pan hong kinehneh in gamgi hong kilaksak /khinkhin sak ahih manin, hih vai tawh kisai zong sawtpi mah kikupna nei thei uh hi. Dimzang khuadek a Uiphuk mual a suangte puak theih nadingin Kalaymyo thuneite phalna a piak akipan, Magway division le Rakhaing state tawh gamgite ah zong buaina tampi om ahihna MP te mahmah in pulak uh hi. Hih gamgi vai/ gamlim vai pen hoih takin gel in a neu a lian, khualu khuataw khut kilen a mapankhop ding mah kilunggulh pen ahihna thute kikum hi. Amau MP lam pan zong gelna khat na nei khin uh a, mipite in zong i thukimpih/ I dinpih ding lunggulh mahmah uh ahihna thu MP ten gen uh cih kiza hi.

5) Mipi, kumpi thuneite kizopzia lampi zonna ( Social Accountability )

Hih vai tawh kisai-in, tu ciangciang mipi le kumpi lam thuneite I kizopzia pen gal le sa, Aklui le Kel kibang den mawk ahih maninn, khat le khat ki en giugiau in kipang gige hun laitak ahi hi. Ahi zongin hun thak sungah tua bang kalsuanziate nusia in khat le khat kizahtak siamna tawh kalsuan theih ding pen a thupi pen ahihna thute kikupna kinei hi. Khat le khat kimuang in apicing kizopzia neih theihna ding hanciam hun hi ta hi cih ngaihsutna bulphuh in Gullu Mual kem makaite sung pan Tg. Thatuang in mipi le kumpi kikal zawllendan model nam khat ahi " SA ( Social Accountability) lampi pulakna nei cih kiza hi. MP te in zong hoihsa mahmah uh ahih manin mipi le MP kikal, mipi le thuneite kikal ah zat pah dingin
hoih kisa mahmah cih kiza hi.

Hih Social Accountability cih thu tungtawn in a nuai a thute kikupna le khensatna khat kineihbeh thei hi.
(1) Union Hluttaw kik ding June 2014 kha sungah zong hih bangin kimuh khopna khat neih kik ding kilunggulhna kinei ci hi.
(2) MP te le mipite akipan khangthakte kikal kizopna ahoih theihna ding lampi tuamtuam zonbeh dingin hoih kisa hi.
(3) Zogam sunga CSO (civil society org)te a thakhauh semsem na ding
(4) CSOs te khat le khat kizopna le ei mun ei mual tek a thute gawm khoptheihna dingin Khawmpi khat amanlang in neih zawhna ding. (Tua laiah gam le lei, khua le tui vai bek kikum in min vai peuhmah kikumlo ding). 

Hih bangin Zogam sung pan gam le leii a it a veii ahi Zogam Leisung Sumpaing Ekcit Pawl (Chinland Natural Resources Watch Group) pan makai Pa Liantuang, Pa Thatuang le palaite in Kawlgam kumpi thuneite tawh holimna le kamkupna thupiak a neitheih manun, Zogam le i minam mai lam ading lametna Ni tang mahmah ta cih kimukhol thei hi. Amaute sepna le ngimna omsate ah Topan i gam le minam phattuamna ding hong suaksak pelmawh ding hi cih Tongsan Media pan upna le muanna lianpi i nei hi.

Reported by: Pa Lian Tuang (CNRWGroup & Tongsan tanupi lui)
Posted by : Tongsan Tanute

No comments:

Post a Comment