UN ah interview cil ding te theih ding

UN interview ding te in theih ding thu pawl khat leh na case gelh zia ding uh tawm khat hong kup pih ing. 

Min: Peng Lam( na min)

Pa min: Sim Hau Sim(pa min)

Nu min: Zuang Heh Neem (Nu min)

Suah ni suahkha: 12.12.1990( nasuah ni suahkha)

Malaysia tun ni: 10.12.2010( Na tun ni gelh in)

Gamgi kan ni: 06. 01.2011(na gamgi kan ni gelh in)

Case gelh zia ding

Ka khua Tuitong pan in 02.12.2010 ni in Tedim ka pai leh lampi ah Galkap 9 tawh ka ki tuak hi. Tua galkap te in ka matpongtin hong laksak uh a, a mau van kei ut leh ut loh ki sai lo in hong pua sak uh a, kawlpi lam ka zuan uh hi. Lampi ah galkap te in nang pen galkap na tum loh pha mawh hi hong ci uh a, kei zong ut kei ing, ka nu leh ka pa a vak ding om lo  hi galkap hong tum sak kei un ci in kagen hi. Galkap te in galkap tum ding ka ut loh tak teh hongbeng, hong sui gawp uh hi. Gamsung mun khat pan in ka eksuak ka ci a, ektha nuam ing ci in ektha ding inka pai a, tua ektha ding a ka pai na ah galkap khat bek in hong zui a, hong muh loh kal in ka tai sim hi. Tua pan in gamsung ah ka tai tai a, kawlpi khua gei mun khat ka tung hi. Innciah kik leng lah ka matpong tin galkap te in hong mat sak khin uh a hih manin ka innvuah hong kan ngel ngel ding uh a hih teh ci in inn ka ciah ngam kei hi. Kawlpi ka tun teh ka bukna ding ka zonzon leh Agent khat tawh ka ki mu kha a,  tua agent pa in tavuan hong la in 04.12.2010 ni in zangkong ka tung hi. Ni 5 ni in kawhtawng ka tung a, ni 6 ni in gamgi kong kankhia hi. Thai gam sung buuk no khat ah ni khat sung ka tawl nga uh a, 10.12.2010 ni in Malaysia kong tung hi.

Theih ding: 2010 kum ma siah a hong tungkhin te pen na tangthu ding vuah galkap tum loh pha mawh in galkap te in hong bawl sia, pawta hong puasak den uh, galkap kumpi in hong sim mawh uh a, nuntak haksa lua hi cih gentheih ki sam hi. Banghang in 2010 ma in Malay hong tung na pi cin 2010 UN card ki piak lai in banghang hong pai lo na hi hiam hong ci ngel ding uh hi. Tua hun lai tak in kuamah tawh ka kithuza thei kei a, bang mah ka thei kha kei hi cih kul ding hi. Galkap kumpi in hong sim mawh na thu Gamvai, Biakna khat zaw zaw tawh galtai na hih na ding in a hoih thei pen in gen in.

Lohaapii na semngei hiam?~ sem ngei mah in, kaal khat in khat vei ta

Bang sem na hiam?~ Galkap te om na ding leitawhsak, buuk lamsak

Na khua vuah migi lo gal dang a om hiam? ~ om lo

Na matpongtin a melbang hiam?~a sanghiuhiau

Pawta na pai ngei hiam?~ pai ngei mah ing, kha khat in khat vei ta bang ki pai thei, a hi hang ka van puak bang hiam cih thei lo

Lohaapii na kuan ciang nitha na ngah hiam?~ ngah lo

Pawta na puak in an hong pia uh hiam? ~  amau khamval te uh hong pia un gil vah zo lo

Ciah kik le cin kumpi in banghong cih ding hiam?~ Khantawnthung ah hong koih ding uh hi

Banghang nagam ciah kik thei lo na hiam?~ kumpi in ka matpongtin hong laksak uh a, matpongtin nei lo, matpongtin nei kei leng gammi hi lo.

Bang teng ki ging ding na hiam?

1)na case lai dal
2)na min
3)na nu leh pa min
4)na nu leh pa akum
5)na lai tann
6)nang bang pau teng thei
7)tu lai tak a koi a om koi teng tawh ki nai 
8)na sep bang sem na hiam?
9)u nau bang zaih pha?
10)na nu leh na pa te kua tawh om hiam? 
11)na khua min bang hiam?
12)na khua uh koi khua tawh ki nai 
13)sang na kah khit teh bang hiam nasep?

Tampi tak om lai in cin comment suk beh ni….

LUNG DAM 

Malaysia UN ah innkuan lut pih ding te theih ding

Ø Ta na nei hiam? 

Ø Bang khua?

Ø Na min? 

Ø Suah kum?

Ø Pa Min Nu Min? 

Ø Sanggam na nei hiam? 

Ø Na lawm pa min? Na zi min?

Ø Na lawm pa suah kum?Na zi suah kum?

Ø Na teek te min?Na sungte min?

Ø Na nu leh na pa suah kum?

Ø Na teek te kum? Na sungte kum?

Ø Phone nambat?

Ø Ki teeng ni?

Ø Ki teeng hun sung bang tan sawt?

Ø Mibang zah hong pai thei? 

Ø Na ki teen vua thu gen? 

Ø Na ki teen khit uh ciang koi ah om? 

Ø Na nu pa vua bang sem? 

Ø Biak na tawh maw?Zongei na tawh maw? 

Ø Ki teen na let mat nei maw? 

Ø Napasal bang hang malay hong taai? Na zi bang hang in Malay ah tai?

Ø Tedim-Kawlpi-Mandalay-Yangon-Kawhtawng bang tawh? 

Ø Kawhtawng pan Thai bang tawh? 

Ø Thai ah nibang zah taam?

Ø Thai pan malay bang tawh? 

Ø Malay tun ni?

Ø Nasep nei maw? 

Ø Na pasal in bang sem?Na zi in bang sem?

Ø Na om na inn? 

Ø Na pasal in zidang a nei hiam? Na zi in pasal dang a nei hiam?

Ø Ta na nei ngei hiam? 

Ø Na pasal in sanggam a nei hiam? Na zi in sanggam a nei hiam?

Ø Na nu leh na pa nung ta lai hiam? 

Ø Khua lam ah haksat na na nei hiam? 

ZCD Malaysia panmun kiteel thakna (2013 - 2015)

ZCD Malaysia panmun kiteel thakna (2013 - 2015)A mun: ZAM     A ni : 24 November 2013     A hun : 11:15 am-02:00pm     Chairman – Pa Dai Za Kam     Meeting hong pai teng: 1. Pastor David Khoi Tuang, Pa Dai Za Kam, Pa Philip Khaipu, Pa David Kham Khan Khai, Pa Thang Khen Lian, Pa Vungh Deih Tung, Tg. Gin Sian Siam, Tg. Francis Dal Lam Thang. Teelcing teng: President : Pa Philip Khaipu Vice President: Pa David Kham Khan Khai Secretary : Pa Vungh Deih Tung Asst. Secretary: Tg. Francis Dal Lam Thang Tresurer : Pa Thang Khen Lian Asst. Tresurer : Pa Zomi Sang Auditor :Tg. Gin Sian Siam Asst. Auditor :Tg.Lian Khen Mung Media : Zo sunni Member : Thuah Kim, Tual Suan Thang,Kim Tuang, Paan Khup, Thang Suan Lian, Langh Cin Advisor: Francis Khampi, Pa Dai Za Kam, Sia Hau Thang, Sia Na Nang, Rev. Dr. Cin Sian Pau, Pa Hang Lian King. Hunzat dan: *Ki pat thunget na Pastor David Khoi Tuang in hong nei in meeting ki pan hi. Thu pulakna Pa Philip Khaipu in hong nei hi. Tuni mi 17 bang hong pai thei dingin a ki lamen hi a, a hizongin hizah bek a kipha hi. Malaysia ah pen ZCD a om zawh kum 2 sung bang hi ta a, hong makaih Topa tung leh ZAMte in a zum uh hong kawm man un lungdamna ih pulak hi. Malaysia ah member kitawm mahmah hi tase mah leh sepkhiatna te pen ki gualzo hi ki ci theihi. Malaysia ah pen Party nasep pen ki sam lo hi ki ci kha ding hi. Malaysia ZCD in party na sep sem lo zaw a, minam vai a sem hi zaw hi. Mai kum sungah ZCD party min tawh nasepna dingte, nakpi in ki ginkholh hun a hihi. Zogam leh Zomi pen Online sung bek ah om a, a taktak ah om nai lo hi. Tua a hih man in tulaitak hun pen 2015 ading in ki gin kholh hun last chance a hihi. ZCD Malaysia ah member pawl khat pen a nungkik tawh, buaina tuamtuam tawh hong kihel zo nawn lo zong om hi. A hizong in thanem het lo a, 2015 a dingin kipawlna tuamtuam tawh kipawl a, ki gawmtuah a, pan ih lak ding kisam hi. Makai khat a hi a, kipawlna khat peuhpeuh pen gensiat huai lo hi. A mau kipiak khiatna pen thupi sim huai a, hoih ih sak kei leh zong om hithiat lel ding a hihi. ZRCte in tuni a dingin an nek man ding Rm 200 hong pia uh a, nak pi tak in lungdam hi. ZO SUNNI Journal thoh zawhna ding in ZCCM in khat vei thoh ciang Rm 50 tawh kha 6 sung hong support ding uh hi cih Goodnews khat hong pulak hi.

ခ်င္းျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ ပူးေဟာက္ခင္ခမ္း ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း (၁)

မန္ကိန္း ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းသည္
ခ်င္းျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္၏ အခန္းက႑၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား၊ သံုးႏွစ္အတြင္း ေဆာင္႐ြက္ခဲ့မႈမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေမလ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ ခ်င္းျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ ပူးေဟာက္ခင္ခမ္း – Pu Hau Khen Kham ႏွင့္ ၄င္း၏ ေနအိမ္တြင္ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္း ျဖစ္ခဲ့သည္မ်ားကို ျပန္လည္ေဖာ္ျပ ေပးလိုက္ပါသည္။
ေမး-ခ်င္းျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္၏ အခန္းက႑ႏွင့္ တာဝန္ယူမႈေတြကို သိခ်င္ပါတယ္။
က်ေနာ္တို႔ရဲ႕အေျခခံဥပေဒထဲမွာ အာဏာသံုးရပ္ျဖစ္တဲ့ ဥပေဒျပဳေရးအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာ စတဲ့ အာဏာသံုးရပ္ကို ပိုင္းျခားအုပ္ခ်ဳပ္ရမယ္လို႔ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ဒီ ဥပေဒျပဳေရးအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာ၊ တို႔ကို အခ်င္းခ်င္းအျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းရမယ္။ Check and Balance လုပ္ရမယ္။ ျပည္သူလူထု အက်ဳိး အမွန္တကယ္ သယ္ပိုးထမ္းေဆာင္ႏိုင္ေအာင္ ထိန္းေက်ာင္းရမယ္။
လႊတ္ေတာ္က ဥပေဒျပဳရတယ္။ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားကို ေခတ္ႏွင့္ညီေအာင္ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ျခင္း ဖ်က္သိမ္းျခင္း အသစ္ျပဳစုျခင္းမ်ား ဒါေတြကို အဓိကလုပ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဥပေဒျပဳေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေနာင္မွာ ဘာလုပ္သင့္တယ္ဆိုတာကေတာ့ ႀကိဳတင္ေျပာလို႔မရဘူး။ အေျခအေနအရ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တဲ့ဥပေဒေပၚလာမွ အဲဒါကို လုပ္ရမယ့္သေဘာျဖစ္ပါတယ္(ရယ္လ်က္)။
ေမး-ခ်င္းျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္၏ ၃ ႏွစ္အတြင္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့မႈေတြကို သိခ်င္ပါတယ္ ။
အခုလက္႐ွိမွာကေတာ့ ခ်င္းျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္အေနနဲ႔ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားကို ျပင္ဆင္တာ ျပဳျပင္တာမ်ဳိးမ႐ွိပါဘူး။ ခ်င္းျပည္နယ္အေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ဥပေဒကေတာ့ ၁၅ ခု အစိုးရအဖြဲ႔က တင္လာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႔ဆိုတာက အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔ေပါ့ေနာ္။ ၁၅ ခုထဲက ၁၄ ခုကို က်ေနာ္တို႔က အတည္ျပဳထားပါတယ္။ ၁ ခုကိုေတာ့ ဆိုင္းငံ့ထားပါတယ္။ ဆိုင္းငံ့တယ္ဆိုတာက ဘာလဲဆိုေတာ့ ေရခ်ဳိးငါးလုပ္ငန္းဆိုၿပီးေတာ့ တင္လာပါတယ္။ ဖတ္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ ေက်းလက္ေတာ႐ြာမွာ ငါးမွ်ားလို႔္ ဒဏ္ခတ္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုလာမလဲဆိုတာမ်ဳိး ။ ငါးမွ်ားလို႔မရေအာင္လုပ္တယ္ဆိုရင္ ဒီလႊတ္ေတာ္က ဘာလႊတ္ေတာ္လဲ ဆိုတာျဖစ္မွာစုိးလို႔ ၊ ဒီအစိုးရက ဘာအစိုးရလဲ ဆိုတာျဖစ္မွာစုိးလို႔(ရယ္လ်က္)။ ျပည္သူလူထုကလည္း နားလည္သင့္ပါတယ္၊ ရပ္မိရပ္ဖေတြကလည္း နားလည္သင့္ပါတယ္။ ခ်င္းေတြရဲ႕ ဓေလ့ထံုးစံနဲ႔ မဆန္႔က်င္ဘဲနဲ႔ ဥပေဒ လုပ္တာေကာင္းမယ္ဆိုၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဆိုင္းငံ့ထားပါတယ္။ အဲဒါကို ငါးဦးစီးဌာနက ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ အခ်က္အလက္ေတြ ႐ွာေဖြပါလိမ့္မယ္။ မၾကခင္က်င္းပေတာ့မယ္ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမွာ က်ေနာ္တို႔ ျပန္လည္ သံုးသပ္ၿပီး အတည္ျပဳဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒ ၁၄ ခုအတည္ျပဳၿပီး ၁ ခုကို ဆိုင္းငံ့ထားပါတယ္။
အစိုးရအဖြဲ႔က တင္လာေသာ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဘ႑ာေရးႏွစ္ ေဒသႏၱရ စီမံကိန္း ဒါကို က်ေနာ္တို႔ ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္ အတည္ျပဳၾကပါတယ္။ဒါကလည္းပဲ လုပ္ငန္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဘ႑ာေရးႏွစ္အတြင္းမွာ ဌာနဆိုင္ရာအားလံုး သာမန္္ရေငြ သာမန္အသံုးစရိတ္ ေငြလံုးေငြရင္း ျပည္ေထာင္စု ဘ႑ာေရးေကာ္မ႐ွင္က ခ်င္းျပည္နယ္အတြက္ ခြဲေဝေပးထားတဲ့ ဘတ္ဂ်က္ေတြကိုလည္း ဘယ္လိုသံုးစြဲရသလဲဆိုတာကိုလည္းပဲ ဒီအစိုးရအဖြဲ႔က တင္လာၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကေနၿပီးေတာ့့ ေဆြးေႏြး ညိွႏိႈင္း အတည္ျပဳပါတယ္။ ဒါေတြလုပ္ပါတယ္။
အဲဒါေၾကာင့္ အဲဒီၾကားထဲမွာက ဘာေတြလုပ္သလဲဆိုေတာ့ ျပည္သူလူထုရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ ဆႏၵေတြကိုလည္းပဲ က်ေနာ္တို႔ လႊတ္ေတာ္အတြင္းမွာ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေဆာင္႐ြက္ၾကပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ ခ်င္းျပည္နယ္မွာက ျမန္မာျပည္တစ္ခုလံုးမွာ ျပည္နယ္တိုင္းအားလံုးမွာ ပင္စင္ဦးစီးဌာန႐ွိတယ္၊ ႐ွမ္းျပည္နယ္ဆိုရင္ ၃ ခု႐ွိတယ္၊ ပဲခူးမွာလည္း႐ွိတယ္၊ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ တစ္ခုမွ မ႐ွိဘူး။ ပင္စင္ဦးစီးဌာနမ႐ွိဘူး။ အဲဒါမ်ဳိးလည္းပဲ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက အဆိုတင္သြင္းၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔က အဲဒါေဆြးေႏြးသင့္သလား မေဆြးေႏြးသင့္ဘူးလား ဆိုတဲ့ဟာ လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌက ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။ ေဆြးေႏြးဖို႔မသင့္ဘူးဆိုရင္လည္းပဲ ငါတုိ႔ေဆြးေႏြးဖို႔အေၾကာင္းမ႐ွိဘူး။ ငါ ဥကၠဌတစ္ဦးတည္းကပဲ ဒါေကာင္းပါတယ္ လုပ္လို႔မရဘူး။ အမ်ားစုဆႏၵအရ ဆံုးျဖတ္အတည္ျပဳရပါတယ္။ အဆိုကို အတည္ျပဳၿပီဆိုရင္ အစိုးရအဖြဲ႔အေနနဲ႔ လိုအပ္သလို ျပည္ေထာင္စုအစုိးရအဖြဲ႔ကို စာတင္ၿပီးေတာ့ လုပ္ပါဆိုၿပီးေတာ့ အဲဒါမ်ဳိးလုပ္ရပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္ကာလအတြင္းမွာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဥပေဒ ၁၄ ခု အတည္ျပဳၿပီးၿပီ။ ၁ ခုကိုေတာ့ ဆိုင္းငံ့ထားတယ္။ ေဒသႏၱရစီမံကိန္း ၄ ခု ကိုလည္း အတည္ျပဳၿပီးၿပီ။ ဘတ္ဂ်က္ကေတာ့ ဘ႑ာႏွစ္အလိုက္ ျဖည့္စြက္ ဘတ္ဂ်က္႐ွိပါတယ္။ ဒါလည္းပဲ သူ႔အခ်ိန္နဲ႔ သူ႔အခါနဲ႔ ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ အတည္ျပဳတာ႐ွိပါတယ္။
ေမး-၃ ႏွစ္အတြင္းမွာ ေမးခြန္းေပါင္း ၂၅၉ ခုေမးၿပီးေတာ့ သက္ဆိုင္ရာဝန္ႀကီးကလည္း ေျဖၾကားပါတယ္။
ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဆို ၂၃ ခု႐ွိပါတယ္။ အဆိုေတြထဲမွာ မျဖစ္သင့္တာေတြလည္း႐ွိပါတယ္၊ အဲဒါေတြကို ပယ္ခ်လိုက္ပါတယ္၊ တစ္ခ်ဳိ႕ကို လိုအပ္သလို ဆက္လက္ၿပီးေဆာင္႐ြက္ပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ကို ဆိုင္ငံ့ထားပါတယ္။ အဲဒါမ်ဳိး႐ွိပါတယ္ (ရယ္လ်က္)။
အမွန္ဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြက နယ္ဆင္းရမယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ဆႏၵကို ဒီအစိုးရအဖြဲ႔ကို တင္ျပရမယ္။ အစိုးရအဖြဲ႔ကလည္းပဲ က်ေနာ္တို႔ တင္ျပတာကို အထူး က႐ုျပဳၿပီးေတာ့ ေဆာင္႐ြက္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး-ခ်င္းျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳလိုက္တဲ့ ဥပေဒေတြကအတြက္ နည္းဥေပဒေတြက လက္႐ွိအေျခအေနမွာ ဘယ္လို႐ွိလဲ ။
နည္းဥပေဒေတြက သက္ဆိုင္ရာဝန္ႀကီးဌာက လုပ္ပါမယ္။ ဥပေဒကို က်ေနာ္တို႔က လုပ္ထားၿပီးၿပီ။ ဥပမာ ပုဂၢလိက ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မ်ား စနစ္တက်ေျပးဆြဲေရးဥပေဒ အတည္ျပဳတယ္ဆိုရင္ နည္းဥပေဒ ကို လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးဝန္ႀကီးက လုပ္ပါမယ္။
ေမး-နည္းဥပေဒက အတည္ျပဳၿပီးတဲ့ ဥပေဒနဲ႔ ေ႐ွ႕ေနာက္မညီတာမ်ဳိးျဖစ္ႏိုင္လား။
ျဖစ္ႏိုိင္တယ္ေလ။ အဲဒါေၾကာင့္ သူတို႔က လုပ္ၿပီဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္ကိုလည္းပဲ ျပန္တင္ျပရမွာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ လက္႐ွိကေတာ့ ျပန္တင္ျပတာမ်ဳိး ဘာမွမ႐ွိေသးပါဘူး။
ေမး-လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳၿပီးျဖစ္တဲ့ ဥပေဒေတြရဲ႕ အသက္ဝင္မႈက ဘယ္လို႐ွိမလဲ ။
အခုဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ဥပေဒ ၁၄ ခုေလာက္အတည္ျပဳၿပီးတဲ့ဟာကို နည္းဥပေဒမထြက္တဲ့အခါ အသက္မ႐ွင္မဝင္တဲ့ သေဘာပဲ။ အဲဒါအစိုးရအဖြဲ႔အားနည္းတာ။ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕အားနည္းခ်က္မဟုတ္ဘူး။ သက္ဆိုင္ရာ ဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕အားနည္းခ်က္ပါပဲ။ သူတို႔က လုပ္ရမွာ။
အမွန္ဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္က အရာရာကို သိဖို႔ပဲေနာ္။ ဒါေပမယ့္ လႊတ္ေတာ္က ဌာနနဲ႔ဆက္သြယ္မႈ ဘာမွမ႐ွိဘူး။ ေက်ာင္းက ဘာလုပ္သလဲဆိုတာ လႊတ္ေတာ္ကမသိဘူး။ အစိုးရအဖြဲ႔က ဘာလုပ္ေနသလဲဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ လႊတ္ေတာ္က မသိဘူး။ အဲဒါကလည္းပဲ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕အားနည္းခ်က္မဟုတ္ဘူး။ အစိုးရအဖြဲ႔ရဲ႕အားနည္းခ်က္မဟုတ္ဘူး။ အေျခခံဥပေဒမွာက ပိုင္းျခားရမယ္ဆိုတဲ့အတြက္ ပိုင္းျခားထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ေမး-ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္အေနနဲ႔ ခ်င္းျပည္နယ္အစိုးရအေပၚမွာ Check and Balance လုပ္ႏိုင္မႈက ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာထိ႐ွိမလဲ။
အဲဒါကလည္းပဲ ဒီေလာက္႐ွိပါတယ္ဆိုတာေတာ့ ေျပာလို႔မရပါဘူး။ အခုထိေတာ့ အေျခအေနေကာင္းပါတယ္လို႔ ဆိုရပါမယ္။
သူတို႔က အေျခခံဥပေဒထဲမွာ လႊတ္ေတာ္အတြင္းမွာ ဆံုးျဖတ္ေသာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားကိုလည္း လႊတ္ေတာ္သို႔ ျပန္လည္အစီအရင္ခံရမည္။ ၃ ႏွစ္တာကာလအတြင္းမွာ သူတို႔အစီအရင္ခံစာေရးတာက ၂၀၁၁ ဧၿပီလ ၁ရက္ေန႔ကေနၿပီးေတာ့ ၂၀၁၂ မတ္လအထိ၊ ၂၀၁၂ ဧၿပီလကေနၿပီးေတာ့ ၂၀၁၂ ႏိုဝင္ဘာလ ၃၀ ရက္ေန႔အထိ ဒီကာလအတြင္းမွာ အစီအရင္ခံစာေတာ့ ေရးၾကပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ကိုတင္ၾကပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္းေတာ့ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာၿပီ အစီအရင္ခံစာတင္တာ မ႐ွိဘူး။
ေမး-ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ က်င္းပတဲ့အႀကိမ္အေရအတြက္နည္းတယ္လို႔ ေျပာဆိုၾကတဲ့အေပၚမွာ ဘယ္လိုျမင္မိလဲ။
အေျခခံဥပေဒထဲမွာက လႊတ္ေတာ္တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုအၾကား က်င္းပတဲ့ရက္က ၁၂လ မေက်ာ္ရဘူးလို႔ေျပာသည္။ သို႔ေသာ္ လက္ေတြ႔မွာက ဒီလိုမဟုတ္ဘူး။ ၃ ႏွစ္တာကာအတြင္းမွာ ပံုမွန္အစည္းအေဝး ၈ ႀကိမ္လုပ္ရတယ္။ မလုပ္ရင္ မျဖစ္တဲ့ဟာ႐ွိတယ္။ အထူးအစည္းအေဝး ၂ ႀကိမ္ ပံုမွန္အစည္းအေဝး ၈ ႀကိမ္၊ အေရးေပၚအစည္းအေဝး ၃ႀကိမ္၊ စုစုေပါင္း ၁၄ ႀကိမ္လုပ္ရတယ္။ ဥပေဒထဲမွာ ၁၂ လမကြာရဘူးဆိုေတာကေတာ့ တစ္ႏွစ္မွာ တစ္ႀကိမ္မဟုတ္ဘူး လိုအပ္ရင္ လိုအပ္သလိုေခၚရတယ္။ သို႔ေသာ္တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုက ၁၂ လေက်ာ္ၿပီးေတာ့ မကြာရဘူး လို႔ေျပာထားတယ္။
ေမး-ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ၃ ႏွစ္တာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့မႈေတြကို ဆရာ့အေနနဲ႔ အားရေက်နပ္မႈ႐ွိပါသလား။
႐ွိပါတယ္။ အားရတယ္ က်ေနာ္။ က်ေနာ္လြတ္ေတာ္အေတြ႔အႀကံဳဆင္းေတာ့ ေတြ႔ရတာက လႊတ္ေတာ္က အာဏာပိုင္မဟုတ္ပါဘူး။ လုပ္ပိုင္ခြင့္႐ွိတဲ့ လႊတ္ေတာ္မဟုတ္ဘူး ။ သူ႔လုပ္ပိုင္ခြင့္က ဥပေဒလုပ္ဖို႔ပါပဲလို႔ အေျခခံဥပေဒက ျပဌာန္းထားပါတယ္။ ေက်ာင္းတိုးျမွင့္ဖို႔က လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ဘာမွမဆိုင္တဲ့သေဘာပဲ၊ ေက်ာင္းအေဆာက္အဦးေဆာက္လုပ္ဖို႔ ပိုက္ဆံသံုးစြဲဖို႔ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ မဆိုင္သလိုပဲ။ သို႔ေသာ္ အစိုးရအဖြဲ႔ေခၚတဲ့သူက အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔က တင္လာတယ္ဆိုရင္ နည္းတယ္မ်ာတယ္ဆိုတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဟိုေနရာေပးသင့္တယ္ ဘာေပးသင့္တယ္ ဆိုတာကို ေျပာလို႔ရတယ္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔တင္သမွ်ေတြကို အေသးစိတ္ေလ့လာဖို႔က မလြယ္ေတာ့ဘူး။ ဘတ္ဂ်က္ကိစၥမွာ ဘ႑ာေရးေကာ္မ႐ွင္က အတည္ျပဳေပးပို႔တဲ့ဟာကို ဒီမွာ ျပန္ျပင္ဆင္ၿပီးလုပ္ဖို႔က မလြယ္ေတာ့ဘူး။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ လႊတ္ေတာ္ေပၚလာတဲ့အတြက္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္က်င့္သံုးတယ္လို႔ အျမင္႐ွိတယ္။ လႊတ္ေတာ္ဆုိတာက လူထုကေ႐ြးတဲ့ကိုယ္စားလွယ္ေတြေလ၊ လူထုကေ႐ြးတဲ့ကိုယ္စားလွယ္ေတြပါတဲ့ လႊတ္ေတာ္႐ွိတဲ့အတြက္ လူထုကလည္းပဲ ေမွ်ွာ္လင့္ထားသလို ဒီမိုကေရစီအစိုးရေတြလို႔ အေခၚခံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီနစ္ျဖစ္လို႔ အရင္က စစ္သားေတြအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့အခ်ိန္ကထက္စာရင္ သိပ္အားရစရာေကာင္းတယ္။ လႊတ္ေတာ္ကလည္း က်ေနာ္ဘာမွမတတ္ႏိုင္ေသာ္လည္းပဲ ဘာမွလုပ္ပိုင္ခြင့္မ႐ွိေသာ္လည္းပဲ က်ေနာ္လညး္ အနည္းငယ္ ေျပာလို႔ရတာပါပဲ ။ အဲဒါေၾကာင့္ အားရစရာေကာင္းတယ္။ အဲဒီစနစ္ေလးကိုထိန္းရမယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚကို ဆက္သြားရမွ ျမန္မာျပည္တိုးတက္မယ္။ ခ်င္းျပည္နယ္လည္းတိုးတက္မယ္။
ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္

ဗို္လ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယိုးႏွင္႔ ၁၉၄၉ ျမန္မာျပည္ ျပည္တြင္းစစ္ၾကီး (၁)

ဆလိုင္းဗန္က်ံဳးလ်န္
နိဒါန္း
ခ်င္းသူရဲေကာင္း ဗို္လ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယိုအား ဂုဏ္ျပဳသည့္အေနျဖင့္ ဖလမ္းျမိဳ႕ရွိ အေကာင္းဆံုးေဘာလံုးကြင္းတစ္ခုအား သူ၏အမည္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚသမုတ္ၾကသည္။ ဗိုလ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယို သည္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ Karen National Defence Organization (KNDO) ပုန္ကန္ထၾကြခ်ိန္တြင္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာျပည္ၾကီးအား ကာကြယ္ရာ၌ အဓိကအခန္းက႑မွ ပါ၀င္ရင္း၊ နိုင္ငံေတာ္အတြက္ အသက္ေပးလွူခဲ့သည္႔ ရဲရင့္ေသာစစ္ဗိုလ္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူကြယ္လြန္ခ်ိန္၌ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၁)၏ တပ္ရင္းမွူး၊ ဒုဗိုလ္မွဴးၾကီး အျဖစ္အသက္ေပးခဲ့သူျပီး၊ သူကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ ဗိုလ္မွဴးၾကီး အျဖစ္ ခ်ီးျမင့္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ ကြ်ႏ္ုပ္ ငယ္စဥ္ကမူ ဟရန္ထီးယိုး ဟူသည္ကို ေဘာလံုးကြင္း အမည္အျဖစ္သာ ရင္းႏွီးခဲ့ျပီး လူပုဂိၢဳလ္တစ္ဦး ျဖစ္မွန္း မသိခဲ့ေခ်။
ကြ်ႏ္ုပ္ငယ္စဥ္၌၊ အေဖက ဗမာျပည္ၾကီး၏ သမိုင္းအေၾကာင္း၊ ၁၉၄၉ နွစ္တြင္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာျပည္တြင္းစစ္အေၾကာင္းႏွင့္ ဟရန္ထီးယိုး အေၾကာင္းတို႔အား ေျပာျပေလ့ရိွခဲ့ေသာ္လည္း ထိုအခ်ိန္တုန္းက ကြ်န္ပ္သည္ ထုိအေၾကာင္းမ်ားကို စိတ္မ၀င္စားခဲ့ေခ်။ ကြ်ႏ္ုပ္ အရြယ္ေရာက္လာေသာအခါ ဟရန္ထီးယိုး ဆိုသည္မွာ ေဘာလံုးကြင္း အမည္ သက္သက္သာ မဟုတ္ဘဲ အလြန္ရဲရင့္ေသာ စစ္ဗိုလ္တစ္ဦးျဖစ္ေၾကာင္း သိလာခဲ့ရသည္။ သို႔ေသာ္ သူ႔အေၾကာင္းအား ေသေသခ်ာခ်ာ မသိခဲ့ေသးေပ။
လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္အနည္းငယ္ကတည္းက ကြ်ႏ္ုပ္သည္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႔ ႏွင့္ သူရဲေကာင္းအခ်ိဳ႔တို႔၏ အေၾကာင္းတို႔အား ေဆာင္းပါးအျဖစ္ေရးသားလာခဲ့ရာ ဟရန္ထီးယို အေၾကာင္းလည္း ေရးသားရန္ စိတ္ကူးရွိခဲ့သည္။ ဗို္လ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယိုး အေျကာင္းနွင႔္ပက္သက္ျပီး၊ Ceu Mang ေရးသားေသာ ဟရန္ထီးယို၏ အတၳဳပတၱိ၊ ထို႔အျပင္၊ ေဆာင္းပါးမ်ားအျဖစ္ ဖလမ္းအဆင္႔ျမင္႔တန္းေက်ာင္း ၇၅ နွစ္ျပည္႔မဂၢဇင္း၊ ဖလမ္းျမိဳ႔႕ ႏွစ္တစ္ရာျပည့္မဂၢဇင္း၊ အမွတ္ (၁) ဖလမ္းျမိဳ႔႕အေျခခံပညာအထက္တန္းေက်ာင္း ႏွစ္တစ္ရာျပည့္မဂၢဇင္း ႏွင့္ Lairam Milangsar Pawlle Pathian Kutneh Mawizia မဂၢဇင္းတို႔တြင္ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ေသာ္လည္း သူ႔အေၾကာင္းအား ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ လူရြယ္လူငယ္မ်ားက သိပ္မသိခဲ့ၾကေခ်။
ဗိုလ္မွဴးၾကီးအေၾကာင္းအား သိခ်င္ၾကေသာသူမ်ား ကြ်ႏ္ုပ္ အသက္အရြယ္ လူရြယ္မ်ားႏွင့္ မ်ိဳးဆက္သစ္ လူငယ္မ်ားစြာရိွေၾကာင္း ကြ်ႏု္ပ္ေသခ်ာေပါက္ ေျပာရဲပါသည္။ကြ်ႏု္ပ္ တတ္စြမ္းသမွ် ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ သူ၏ အတၳဳပတၱိႏွင့္ သူႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားတြင္ ကြဲလြဲခ်က္အနည္းငယ္ရိွသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုကြာဟခ်က္မ်ားသည္ အလြန္အေရးပါၾကီးမားေသာ ကြဲလြဲခ်က္မ်ားေတာ့ မဟုတ္ေပ။ ကြ်ႏု္ပ္ တကၠသိုလ္၀င္တန္းျပီးေသာအခါ လူအမ်ားတို႔သည္ ကြ်ႏု္ပ္တို႔ ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ားက တိုင္းရင္းသားေသြးခ်င္းညီေနာင္မ်ားျဖစ္ေသာ ကရင္လူမ်ိဳးတို႔ အေပၚ သစၥာေဖာက္ေၾကာင္းႏွင့္ ၁၉၄၉ နွစ္တြင္ျဖစ္ပြားေသာ၊ ျပည္တြင္းစစ္သည္ ကရင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ားၾကား နာၾကည္းဖြယ္ ဒဏ္ရာမ်ား ျဖစ္ေစေၾကာင္း စသည္မ်ားကို ေျပာဆိုေဆြးေႏြးၾကသည္။
ထုိ႔ျပင္ ဟရန္ထီးယို သည္ အစိုးရဘက္မွ တိုက္ခိုက္ခဲ့ျခင္းမွာ၊ ထိုအခ်ိန္က၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုသည္ သူ၏သမီးျကီးကို လက္ဆက္ေပးမည္ဟု ကတိေပးခဲ့ေသာေၾကာင္ျ့ဖစ္သည္ ဟူေသာေကာလဟာလမ်ား ရွိေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ယခုေခတ္ မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားသည္ ဤျပည္တြင္းစစ္အေျကာင္းေဆြးေနြးတိုင္း ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ရဲဲရင္႔မွူထက္၊ ဦးႏု၏ သမီး ႏွင့္ ဟရန္ထီးယို တို႔၏ေကာလဟာလ အေၾကာင္း မ်ားသာ ေျပာၾကသည္။ တစ္ခ်ိဳ႔မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားသည္ ဒီအေၾကာင္းမ်ားအား ေဆြးေႏြးလိုျခင္းမရိွၾကေခ်။ အေၾကာင္းမွာ အမ်ားစုက ကရင္တို႔အား သစၥာေဖာက္ခဲ့သည္ဟု ယူဆၾကေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ လူအမ်ားစုတို႔သည္ ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တိုင္းရင္းသားတပ္ဖြဲ႔တို႔သည္ ဘာေၾကာင့္ ကရင္မ်ားႏွင့္ တုိက္ခိုက္ခဲ့ရသည္ကို သိလိုသူမ်ားစြာရိွေပမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယခုေဆာင္းပါးတြင္ ျပည္တြင္းစစ္ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရသည္၊ ဗို္လ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယို၏ အခန္းက႑ ႏွင့္ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း ၏ အခန္းက႑ကို စူးစိုက္ေဖာ္ျပမည္ျဖစ္ပါသည္။
ဟရန္ထီးယိုး၏ ေနာက္ခံဇာတ္ေၾကာင္း
ဟရန္ထီးယိုး သည္ Pu Bawi Kulh ႏွင့္ Pi Do Thluai တို႔၏ အၾကီးဆံုးသားျဖစ္ျပီး၊ သူသည္ ခ်င္းျပည္နယ္ရိွ ဖလမ္းျမိဳ႔ႏွင့္ ၂ မိုင္ ေလာက္ကြာေ၀းေသာ Thanhniar ရြာေလးတြင္ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္၌ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သူ၏ဖခင္သည္ ျဗိတိသ်ွအစိုးရထံတြင္ လမ္းေဖာက္လုပ္သူအျဖစ္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ဟရန္ထီးယိုးသည္ အသက္ ၁၀ ႏွစ္ အရြယ္ေရာက္ေသာအခါ လိုင္ဇိုမူလတန္းေက်ာင္း တြင္ အတင္းအဓၵမ ေက်ာင္းထားျခင္းခံရသည္။ စတုတၳတန္းေအာင္ျမင္ျပီးေသားအခါ သူသည္ Falam Varnarcular Middle School တြင္ သတၱမတန္းအထိ ဆက္လက္သင္ၾကား ျပီးေနာက္ ေငါန္နယ္ေျမ၊ Hmunpi ရြာရိွ မူလတန္းေက်ာင္းတြင္ ေက်ာင္းဆရာအျဖစ္ အလုပ္လုပ္ခဲ့သည္။ သူသည္ ေက်ာင္းဆရာအလုပ္မွ ရေသာ ၀င္ေငြအား ေခြ်တာ စုေဆာင္းျပီး ျမင္း ၃ ေကာင္၀ယ္ကာ ကေလးျမိဳ႔ႏွင့္ ဖလမ္းျမိဳ႔အၾကား ကုန္ပစၥည္း သယ္ပူပို႔ေဆာင္ေပးသူ အျဖစ္လည္း အလုပ္လုပ္ခဲ့သည္။
တစ္ေန႔ေသာအခါ သူတို႔၏ ရြာတြင္ ‘Con Lam’ ဟုေခၚေသာ ရိုးရာ စားပြဲေတာ္တစ္ခု ရိွခဲ့သည္။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀မႈအား ျပသရန္အတြက္ ထုိ ရိုးရာ စားပြဲေတာ္အား က်င္းပခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုရိုးရာစားပြဲေတာ္အားျဖင့္ လူတစ္ေယာက္သည္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းတြင္ ျမင့္မားေသာ ဂုဏ္အဆင့္အတန္းအား ရရိွႏိုင္ေပသည္။ ဟရန္ထီးယို သည္ ေနာင္တြင္ သူ၏ ဇနီး ျဖစ္လာမည့္ Lian Hoi ဆုိသည့္ အမ်ိဳးသမီးအား ထိုရိုးရာ စားပြဲေတာ္တြင္ ေတြ႔ရိွခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ Lian Hoi သည္ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ေသာ ေျမပိုင္ရွင္ တစ္ဦး၏ သမီးျဖစ္ရာ ရိုးရာ လက္ထပ္ထိမ္းျမားျခင္း ထံုးတမ္းဓေလ့အရ ေျမတန္ဖိုး ၁၀၀၀ က်ပ္ႏွင့္ ေငြသား ၆၀ အား သတို႔သမီးတန္ဖိုး အျဖစ္ ေပးခဲ့ရသည္။ သူသည္ လက္ထပ္ျပီးေသာအခါ ျဗိတိသ်ွတပ္မေတာ္သို႔ ၀င္ခဲ့ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္ကမူ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္(ျဗိတိသ်ွအစိုးရ၀န္ထမ္းမွအပ) လယ္ယာလုပ္ငန္းမွလြဲ၍ အျခားလုပ္ကိုင္ရန္ လုပ္ငန္းမ်ား မရိွခဲ့ေပ။ ျဗိတိသ်ွတပ္မေတာ္မွ လစာေကာင္းေကာင္းေပးသည္႔အျပင္၊ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား၏ အျခားတစ္ဖက္၌ ရိွေသာ ေျမျပန္႔ေဒသသို႔ စြန္႔စားႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားသည္း ရရွိနိုင္ခဲ့သည္။ သူသည္ ေမျမိဳ႔ (ျပင္ဦးလြင္) ရိွ အမွတ္ (၂) ဗမာ႔ေသနတ္ကိုင္တိုင္းရင္းသားတပ္ တြင္ တစ္လ ၉ က်ပ္ျဖင့္ စတင္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ တစ္ႏွစ္အၾကာတြင္ သူသည္ ခြင့္ယူျပီး ဇာတိရြာသို႔ ျပန္ခဲ့ရာ ဇနီးျဖစ္သူက သမီးေလး ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ကံမေကာင္းေၾကာင္းလွစြာျဖင့္ သမီးေလးသည္ လအနည္းငယ္ အၾကာတြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။
ဟရန္ထီးယို၏ ျဗိတိသ်ွ တပ္မေတာ္သားဘ၀ ( ၁၉၃၉ – ၁၉၄၄)
၁၉၃၉ စက္တင္ဘာလတြင္ သူသည္ အမွတ္ (၂) ဗမာ႔ေသနတ္ကိုင္တိုင္းရင္းသားတပ္တြင္ တပ္သား အျဖစ္ ၀င္ေရာက္ အမႈထမ္းခဲ့ျပီး တပ္ၾကပ္အျဖစ္ လ်င္ျမန္စြာ ရာထူးအဆင့္တုိးျခင္းခံခဲ့ရသည္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္အေစာပိုင္းတြင္ ျဗိတိသ်ွတို႔သည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တပ္တို႔က ျမန္မာႏို္င္ငံအေရွ႔ဘက္မွ သိမ္းပိုက္ေနျပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အိႏၵိယသို႔ ဆုတ္ခြာခဲ့ၾကသည္။ ဟရန္ထီးယို သည္လည္း ျဗိတိသ်ွတို႔ႏွင့္အတူ Hosier-pore အိႏၵိယထိ ဆုတ္ခြာခဲ့သည္။ ၁၉၄၃ ခုႏွစ္ ျဗိတိသ်ွတို႔သည္ ဂ်ပန္တပ္မ်ားအား တိုက္ခုိက္ရန္ ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္တြင္ သူသည္ တပ္ၾကပ္ၾကီးအျဖစ္ ရာထူးတိုးသြားခဲ့့ျပန္သည္။ ၁၉၄၃ အေစာပိုင္းႏွစ္တြင္ ျဗိတိသ်ွ Chindit တပ္သည္ ဂ်ပန္တို႔အား စစ္ဆင္ခဲ့ေသာ္လည္း ဂ်ပန္တပ္မ်ားက တိုက္ခိုက္တြန္းလွန္ႏိုင္ခဲ့ရာ အိႏၵိယသို႔ ျပန္လည္ ဆုတ္ခြာခဲ့ၾကရသည္။ ထို စစ္ဆင္ေရးၾကီးျပီးဆံုးေသာအခါ သူသည္ ဗိုလ္ အျဖစ္ရာထူးတိုးခဲ့သည္။ Chindit တပ္္သည္ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ေစာပုိင္းတြင္ ျပန္လည္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ရာ ဂ်ပန္တို႔အား အသာစီးရျပီး ဂ်ပန္တပ္မ်ားကို အိႏၵိယႏွင့္ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ားမွ ေမာင္းထုတ္ပစ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ထိုစစ္ဆင္ေရးတြင္လည္း တပ္ျကပ္ျကီးဟရန္ထီးယိုးသည္ ရြပ္ရြပ္ခ်ြံခ်ြံတိုက္ခိုက္ ခဲ့၍ ျမန္မာနိုင္ငံသူရဲေကာင္းမွတ္တမ္းတင္တံဆိပ္ (B.G.M) ျဖင္႔ ၁၉၄၅ခုႏွစ္တြင္ ခ်ီးျမင့္ျခင္းခံရသည္။ ထို႔အျပင္ ျဗိတိသ်ွဘုရင္၏ ေကာ္မရွင္ရ၊ ျမန္မာအရာရွိတစ္ဦးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ခံရသည္။
၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ဂႏၵီသေဘာတူညီမႈစာခ်ဳပ္
၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာ့တပ္မေတာ္၏ ေရွ႕ေရး အနာဂတ္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းျပီး ေဆြးေႏြးရန္ သီရိလကၤာ၊ ကန္ဒီျမိဳ႔၌ ကန္ဒီကြန္ဖရင့္အား က်င္းပခဲ့သည္။ ဗမာအမ်ိဳးသားတပ္မေတာ္ (BNA) ႏွင့္ ျဗိတိသ်ွတို႔လက္ေအာက္တြင္ သစၥာရိွစြာ အမႈထမ္းခဲ့ေသာ တိုင္းရင္းသားစစ္္တပ္မ်ားအား ပူးေပါင္းျပီး ဗမာ႔တပ္မေတာ္ ဖြဲ႔စည္းရန္ သေဘာတူခဲ့ၾကသည္။ ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းေသာ ဗမာ့တပ္မေတာ္တြင္ အရာရွိ ၂၀၀၀ႏွင့္ အျခား စစ္သည္ ၅၂၀၀ ပါ၀င္ေသာ ေသနတ္ကိုင္္တပ္ရင္း ၁၅ခု ပါ၀င္ခဲ့သည္။ ထို ေသနတ္ကိုင္္တပ္ရင္း ၁၅ခုွတြင္ ဗမာ့ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၆) ခု၊ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၂) ခု၊ ကခ်င္ေသနပ္ကိုင္တပ္ရင္း (၂) ခု ႏွင့္ ခ်င္းေတာင္ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (Chin Hills Batallion)၊ ကရင္ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၃) ခု ႏွင့္ ဗမာတပ္မအမွတ္ ၄ (ေဂၚရခါး) တပ္တို႔ ပါ၀င္ခဲ့သည္။
ဗမာတပ္ေတာ္၏ စစ္ေသနာပတိႏွင့္ ဒုတိယစစ္ေသနာပတိ တို႔မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ Smith Dun (ကရင္) ႏွင့္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေစာၾကာဒိုး (ကရင္) တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္ ေတာင္ပိုင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္မ်ား၏ တပ္မွဴးမ်ားမွာ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေန၀င္း ႏွင့္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေအာင္သိန္း တို႔သည္ အသီးသီးျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။
ခ်င္းတပ္ရင္းအားလံုး၏အထက္အရာရိွမွာ ဗိုလ္မွဴးျကီး Dal Za Kam ျဖစ္ျပီး ဗိုလ္မွဴး Khen Za Mung သည္ အတြင္းေရးမွဴးျဖစ္သည္။ ကန္ဒီ သေဘာတူညီမႈတြင္ အခ်ိဳ႔ေသာ အငယ္တန္းအရာရိွမ်ားကို ျဗိတိန္နိုင္ငံရွိ Sandhurst Royal Military Academy မွ သင္တန္းေပးရမည္ဆိုေသာ အခ်က္လည္း ပါ၀င္ခဲ့ရာ၊ ခ်င္းတပ္ရင္းတို႔္မွ အငယ္တန္းအရာရိွျဖစ္ေသာ ဟရန္ထီးယိုး ႏွင္႔ အျခားအရာရွိ တို႔သည္ ၁၉၄၄ ႏွစ္လယ္ပိုင္းတြင္ ျဗိတိန္နိုင္ငံတြင္ သင္တန္းတက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။
ဗမာတပ္မေတာ္သားဘ၀ (၁၉၄၅ – ၁၉၄၈)
၁၉၄၅ ဧျပီလတြင္ အသစ္ဖြဲ႔စည္းလိုက္ေသာ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၁) ႏွင့္ (၂) တုိ႔သည္ ဖလမ္းျမိဳ႔ႏွင့္ တီးတိန္ျမိဳ႔မ်ားတြင္ စစ္စခန္းခ်ခဲ့ၾကသည္။ ဟရန္ထီးယို သည္ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၂) တြင္ တပ္ေထာက္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ထိုနွစ္တြင္ ျမန္မာျပည္အထက္ပိုင္း ေရြွဘိုနယ္တြင္ ဆူပူေသာင္းက်န္းမွုမ်ား၊ ခိုးသား၊ ဒျမေသာင္းက်န္းမွုမ်ား တိုက္ခိုက္နွိမ္နင္းရာတြင္ စစ္ပြဲေအာင္နိုင္ခဲ့သျဖင္႔ ဗိုလ္ဟရန္ထီးယိုး သည္ ဗိုလ္မွူး ရာထူးသို႔ တိုးျမွင္႔ျခင္းခံရျပီး၊ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၁) တြင္ Company Commander အျဖစ္ ေျပာင္းေရႊ႔ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၁) သည္ရခိုင္နယ္စပ္ေဒသတြင္ လႈပ္ရွားလ်က္ရွိေသာ မူဂ်ာဟစ္သူပုန္အဖြဲ႔အား နွိမ္နင္းရန္အတြက္ စစ္ေတြ၌ စစ္စခန္းခ်ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄၈ အေစာပိုင္းတြင္ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္အား ရန္ကုန္သုိ႔ ျပန္ေခၚျပီး ဟံသာ၀တီ၊ ပဲခူး၊ တြံ႔ေတး ႏွင့္ သန္လ်င္ရိွ ေသာင္းက်န္းသူမ်ားအား ႏွိမ္နင္းတုိက္ခိုက္ခဲ့သည္။

“ဗိုလ္မွဴးၾကီးဟရန္ထီးယိုးအား ျမန္မာႏိုင္ငံသူရဲေကာင္း မွတ္တမ္းတင္တံဆိပ္ (BGM) အား အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ ခ်ီးျမွင့္ေနစဥ္”
၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရးရေသာအခါ ဗိုလ္မွူးဟရန္ထီးယို သည္ ဒုဗိုလ္မွဴးၾကီး အျဖစ္ ရာထူးတိုးျမွင္႔ျခင္းခံခဲ့ရျပီး၊ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၁) ၏ တပ္ရင္းမွူးျဖစ္လာခဲ့သည္။ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရးရေသာအခါ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၁) သည္ ရန္ကုန္၌ လည္းေကာင္း၊ ဒုဗို္လ္မွဴးၾကီး ဆြန္ေခါေပါင္ ကြပ္ကဲေသာ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၂) သည္ ေရႊဘိုတြင္ လည္းေကာင္း၊ ဒုဗိုလ္မွဴးၾကီး လ်ံက်င္ဇမ္ ကြပ္ကဲေသာ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (၃) (တင့္ကားဖ်က္ တပ္ရင္းၾကီး) သည္ မိတၳီလာတြင္ လည္းေကာင္း အသီးသီး တပ္ခ်ခဲ့ၾကသည္။
ဒုဗိုလ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယို၏ စရိုက္သဘာ၀
ဟရန္ထီးယို အေၾကာင္းအား ေဖာ္ျပရာတြင္ သူ၏ ရဲရင့္မႈ၊ ေဘာလံုး၀ါသနာအေၾကာင္းနွင္႔ သူ၏ နိုင္လိုစိတ္ျပင္းမွုမွာ မပါလွ်င္ မျပည့္စံုႏိုင္ေခ်။ ဗိုလ္မွဴးၾကီး Van Kulh က သူူ၏ စာအုပ္တြင္ “ ဒုဗို္လ္မွဴးၾကီး ဟရမ္ထီးယို သည္ ေဘာလံုး ကစားရာတြင္ အလြန္ေတာ္ျပီး ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာေသာ လူငယ္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူသည္ အလြန္ ရဲရင့္ျပီး ဥာဏ္ေကာင္းသူ ျဖစ္သည္။ သူသည္ တိုင္းျပည္အား ေလးနက္စြာ ကာကြယ္သူ ျဖစ္သည္။ သူ၏ တုိင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ိဳအား ခ်စ္ေသာစိတ္မွာ သိသာ ထင္ရွားလွသည္“ ဟု ေရးသားခဲ့သည္။
၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ပြားေနခ်ိန္တြင္ ေတာင္ပိုင္းစစ္ဌနခ်ဳပ္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေက်ာ္ေဇာ ကသည္း သူ၏ အတၳဳပတၱိတြင္ “ဒုဗို္လ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယိုသည္ ေဘာလံုးကစားရာတြင္ အလြန္ေတာ္ျပီး သတၱိရိွေသာ ခ်င္း အမ်ိဳးသားျဖစ္သည္” ဟု မွတ္တမ္းထားခဲ့သည္။ ဗိုလ္မွဴး Khen Za Mung ကလည္း ခ်င္းေ၀ါလ္မီဒီယာႏွင့္ ျပဳလုပ္ေသာ အင္တာဗ်ဴးတစ္ခုတြင္ “ဒုဗိုလ္မွဴးၾကီး ဟရမ္ထီးယိုသည္ သူမ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ သိကြ်မ္းရသူမ်ားတြင္ သတၱိအရိွဆံုး လူတစ္ဦးျဖစ္သည္” ဟု ေျပာျပခဲ့သည္။
ဟရန္ထီးယိုသည္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးေကာင္းသူ ျဖစ္ျပီး ေဘာလံုးပြဲမ်ားကိုလည္း အျမဲစီစဥ္က်င္းပခဲ့သည္။ သူသည္ ရိုးေျဖာင့္မႈျပီး သစၥရိွေသာ သူ ျဖစ္သည့္အျပင္ ရဲေဘာ္ရဲဘက္မ်ား၊ ရာထူးျမင့္ေသာ စစ္အရာရိွမ်ားႏွင့္ အစိုးရ ၀န္ၾကီးမ်ားထံမွ ေလးစားယံုၾကည္မႈရရိွသူ ျဖစ္သည္။ သူသည္ ဒုဗိုလ္မွဴးၾကီး အျဖစ္ ရာထူးတိုးျပီး မေရွးမေႏွာင္းတြင္ ခ်င္းေက်ာင္းသားတစ္ဦးျဖစ္ေသာ Za Hu ဆိုသူအား တကၠသို္လ္တက္နိုင္ရန္ အစစအရာရာကူညီေပးခဲ့သည္။ Za Hu သည္ ဘြဲ႔ရျပီးေသာအခါ ခ်င္းျပည္နယ္ခရိုင္ရံုးတြင္ အလုပ္လုပ္ခဲ့သည္။ ဒုဗို္လ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယို သည္ မိမိ ခ်င္းလူမ်ိဳးျဖစ္ရျခင္းအေပၚအျမဲ ဂုဏ္ယူသူ ျဖစ္ရာ အခြင့္အခါၾကံဳတိုင္း ခ်င္းယဥ္ေက်းမႈအား ျမွင့္တင္ေပးခဲ့သည္။
ခ်င္းလူမ်ိဳးတို႔သည္ ရိုးရာ ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္အား ႏွစ္စဥ္ ေအာက္တိုဘာလကုန္တုိင္း က်င္းပေလ့ရိွၾကသည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ဒုဗိုလ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယုိ သည္ ခ်င္းရိုးရာႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္အား သူ၏ တပ္ရင္းဌာနခ်ဳပ္၌ က်င္းပခဲ့ျပီး ျမန္မာျပည္ သမၼတ၊ အစိုးရ ၀န္ၾကီးမ်ား ႏွင့္ စစ္တပ္အရာရိွမ်ားအား ဖိတ္ၾကားခဲ့သည္။ ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ၾကီးတြင္ အမ်ိဳးစံုလင္ေသာ ခ်င္းရိုးရာအကမ်ား ပါ၀င္ခဲ့ျပီး ခ်င္းရိုးရာအကတြင္ ဂုဏ္သေရရိွ ဧည့္သည္ေတာ္မ်ားကလည္း ပါ၀င္ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄၈ ဒီဇင္ဘာလတြင္လည္း ခရစၥမတ္ Carol Singing ျဖင္႔သူ၏တပ္ရင္းႏွင့္ သမၼတၾကီး၊ အစိုးရ၀န္ၾကီးမ်ားႏွင့္ စစ္အရာရိွအိမ္မ်ားသို႔ သြားေရာက္ သီဆိုခဲ့ျပီး၊ ဤသို႔ျဖင္႔ ဟရန္ထီးယိုသည္ ေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ရာ ပြဲမ်ားႏွင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္အား အခ်ိန္ကုန္ဆံုးေစခဲ့သည္။

ကရင္-ဗမာ အေရးအခင္း (၁၉၄၉ ျပည္တြင္းစစ္ၾကီး မတိုင္မီ)
လြတ္လပ္ေသာဗမာျပည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ၊ ျပည္ေထာင္စုအတြင္း ကရင္ျပည္နယ္ဖြဲ႔စည္းရန္ ျဖစ္ေသာ္လည္း နယ္နိမိတ္ျပသနာမ်ားအား ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျပတ္ျပတ္သားသား ေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္း မရိွခဲ့ေပ။ လြတ္လပ္ေရးကာစတြင္မူ ကရင္အေရးကိုမူ ကရင္ေရးရာေကာင္စီက တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားသည္လည္း ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကို လက္ခံသေဘာက်ျခင္း မရိွဘဲ ကရင္ျပည္နယ္ ရရိွေရးကို တစ္ခဲနက္ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းတြင္ ကရင္တို႔သည္ ျဗိတိသ်ွတို႔လက္ေအာက္တြင္ သစၥာရိွစြာ အမႈထမ္းခဲ့ၾကသည္။ ျဗိတိသ်ွတို႔ အိႏၵိယသုိ႔ ျပန္လည္ ဆုတ္ခြာေသာအခါ ကရင္ရြာမ်ားသည္ သူတို႔၏ မိသားစုႏွင့္ ရြာမ်ားအား ကာကြယ္ရန္အတြက္ လက္နက္စြဲကိုင္ တပ္ဆင္ခဲ့ၾကသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ စမစ္ဒြန္ က သူေရးသားေသာ “A memoir of the four foot Colonel” စာအုပ္တြင္ “ကရင္မ်ားသည္ ျဗိတိသွ်တို႔ အေပၚ အလြန္ မွီခိုခဲ့ၾကသည္။ ျဗိတိသ်ွတို႔ အိႏိၵယသို႔ ဆုတ္ခြာသြားေသာအခါ ကရင္တို႔သည္ ၾကီးမားေသာ ဆံုးရံႈးမႈအျဖစ္ ခံစားခဲ့ၾကသည္။

သူတို႔သည္ ျဗိတိသ်ွတို႔ ျပန္လာျပီး သူတို႔အား ျပန္လည္ ကူညီေစာင္မလိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္ခဲ့ၾကသည္။ သူတို႔သည္ ထုိယံုၾကည္မႈေပၚ အေျခတည္ျပီး ေျမေအာက္လႈပ္ရွားမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ၾကကာ ဗမာ့ လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ (BIA) ႏွင့္ ဂ်ပန္တပ္အမ်ားအား တုိက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ BIA ႏွင့္ ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ တို႔ ဗမာျပည္အား ျဗိတိသွ်တို႔ထံမွ သိမ္းယူျပီးေသာအခါ BIA သည္ ကရင္ရြာမ်ားထံမွ လက္နက္မ်ားသိမ္းယူရန္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ကရင္ရြာသားမ်ားက ၄င္းတုိ႔ လက္နက္ခ်ရန္ ျငင္းဆန္ေသာအခါ BIA တပ္ႏွင့္ ကရင္လက္နက္ကိုင္မ်ားၾကား တင္းမာမႈျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျပင္းထန္ေသာ တိုက္ပြဲမ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ျပီး ကရင္မ်ားႏွင့္ ဗမာမ်ားၾကား ျပင္းထန္ေသာ အဓိကရုဏ္းမ်ား ျဖစ္လာသည္။
“ကရင္မ်ားႏွင့္ ဗမာမ်ားသည္ တစ္ဖက္ႏွင့္ တစ္ဖက္ ရက္စက္စြာ သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကျပီး ရြာေပါင္းမ်ားစြာ ျပာက်ကာ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာလူမ်ား ေသေၾကပ်က္စီးခဲ့ၾကရသည္” ဟုမွတ္တမ္းတင္ထားသည္။
ထိုအေျခအေနကို ဦးႏု၏ အတၳဳပတိၱ ‘တာေတစေနသား’ တြင္လည္း ဤသို႔ေရးသားခဲ့့သည္“၁၉၄၂ခုႏွစ္ ျဖိတိသ်ွအစိုးရကလည္း ဗမာႏိုင္ငံကဆုတ္ခြာစ ဂ်ပန္စစ္တပ္ကလည္း ဗမာတႏိုင္ငံလံုးကို မသိမ္းရေသးခင္ စပ္ကူးမတ္ကူးအခ်ိန္အတြင္း ဗမာတႏိုင္ငံလံုးမွာ ဗမာတခ်ိဳ႕ဟာ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္ေတြကို ဖြဲ႕စည္းၾကတယ္၊ ဒီတပ္ေတြကို ဘီအိုင္ေအလို႕ေခၚတယ္၊ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီ (ဘီအိုင္ေအ)ေတြဟာ ျပည္သူလုထုဆီက ေသနတ္။ ေငြ။ ေမာ္ေတာ္ကား။ လက္ဝတ္လက္စား အစရွိတဲ့ အဖိုးတန္ပစ္စည္းေတြကို ေလွ်ာက္သိမ္းၾကတယ္၊ ေျမာင္းျမ ခရိုင္အတြင္းက ဘီအိုင္ေအေတြဟာ ကရင္ေတြဆီက ေသနတ္ေတြကို သိမ္းရေအာင္လာတဲ့အခါ ကရင္ေတြက သူတို႕ေသနတ္ကို မေပးၾကဘူး အဲဒီအခ်ိန္ဟာ မင္းမဲ့တိုင္းျပည္ျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္ အဲဒီေတာ့ ကရင္ေတြဟာ ဒီ ဘီအိုင္ေအအဖြဲ႕ေတြကို သူတို႕ရဲ႕ ေသနတ္ဘယ္အပ္မလဲ၊ အဲဒီမအပ္တဲ့အခါ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ဘီအိုင္ေအနဲ႔ ကရင္ေတြတိုက္ပြဲျဖစ္ၾကတယ္၊ တိုက္ပြဲေတြဟာ ေျမာင္းျမခရိုင္က ပုသိမ္ခရိုင္ကိုကူး ပုသိမ္ခရိုင္က မအူပင္ခရိုင္ကိုကူးၿပီး ကရင္-ဗမာရွိတဲ့ ေနရာေတြကို ျပန္႕ထြက္သြားတယ္၊ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ကရင္နဲ႕ဗမာတိုက္လိုက္ၾကတာ ကရင္အားေကာင္းတဲ့ ေနရာေတြမွာ ဗမာေတြကနာ၊ ဗမာအားေကာင္းတဲ့ေနရာေတြမွာ ကရင္ေတြကနာၾကၿပီး ကရင္နဲ႕ဗမာႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တည္ေဆာက္လာခဲ့ၾကတဲ့ ကရင္ဗမာခ်စ္ၾကည္ေရး ဗိမာန္ၾကီးဟာ ၿပိဳက်လုနီးနီး အထိ ပ်က္စီးသြားခဲ့ၾကရတယ္”။
ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအရံုး (KNU) ႏွင့္ ကရင္အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရးအဖြဲ႕ (KNDO) ဖြဲ႔စည္းျခင္း
ကရင္ႏွင့္ ဗမာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား အဓိကရုဏ္မ်ားႏွင့္ မျငိမ္သက္မႈမ်ား၏ ရလဒ္အျဖစ္ ကရင္အမ်ိဳးသား၀ါဒ ၾကီးထြားလာျပီး ဗမာအမ်ားစု၏ လက္ေတြ႔ ျခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားအားထိေရာက္စြာ တံု႔ျပန္ရန္အတြက္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ကရင္အုပ္စုမ်ားျဖစ္ေသာ Karen Central Organization, Burma Karen National Association, Karen Youth Organization ႏွင့္ Karen National Assocation မ်ားအား စုစည္းကာ Karen National Union (KNU) အား ၁၉၄၇ တြင္ စတင္ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ခဲ့သည္။ လူသိမ်ားထင္ရွားေသာ အဂၤလိပ္စာပညာတတ္ ေရွ႔ေနႏွင့္ ကရင္ႏုိင္ငံေရးသမား ေစာဘဦးၾကီးသည္ KNU ၏ ပထမဆံုးေသာ ဥကၠဌ ျဖစ္ခဲ့သည္။ KNU တည္ေထာင္ျပီး ဆယ္ရက္အၾကာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဧျပီလ ၁၆ တြင္ KNU ၏အဖြဲ့အစည္းခြဲလက္နက္ကိုင္ KNDO (Karen National Defense Organization) အားတည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ယခင္က လက္နက္ကိုင္ ရြာသားမ်ားသည္ KNDO တြင္ ပါ၀င္လာၾကျပီး အဖြဲ႔အစည္းသည္ လ်င္ျမန္စြာ ၾကီးထြားလာခဲ့သည္။ KNDO ၏ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအား ေတာင္းဆိုခ်က္မွာ ျမစ္၀က်ြန္းေပၚေဒသအပါအ၀င္၊ ဗမာျပည္ေအာက္ပိုင္းအားလံုးနီးပါးအား လြတ္လပ္ေသာကရင္ျပည္နယ္အျဖစ္ေပးရန္ ျဖစ္သည္။ ထိုေတာင္းဆိုခ်က္အား ဗမာျပည္ အစိုးရမွ ျငင္းပယ္လိုက္ေသာအခါ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ၾကားတြင္ သံသယႏွင့္ မသကၤာမႈမ်ား ၾကီးထြားလာခဲ့သည္။
(မွတ္ခ်က္။ စာေရးသူ ဆလိုင္းဗန္က်ံဳးလ်န္မွ ဤ “ဗိုလ္မွဴးၾကီး ဟရန္ထီးယိုးႏွင့္ ၁၉၄၉ ျပည္တြင္းစစ္ၾကီး”ေဆာင္းပါးအား အပိုင္း (၃) ပိုင္းခြဲကာ ေရးသားထားျခင္းျဖစ္သည္။ က်န္ရွိေသာ အပိုင္း (၂) ႏွင့္ (၃) အား လာမည့္အပတ္မ်ားတြင္ ေစာင့္ေမွ်ာ္ ဖတ္ရႈ႕ၾကပါရန္.. အယ္ဒီတာ)

TAN 10 LAIVUANNA KI THEIH TA

2013-2014 Kawlgam laisin kum, Tan 10 laivuanna pen tuzan 12:00 hunin amunmun ah suangkhia ta uh hi. Tukum pen lai zo percent tawm diakin
kigen hi. A diakdiakin Kalaymyo huamsung teng a ki-et ciangin
Distinction tam ngah leh lai ong pen a beisa kumte sangin tawm zaw
pekin kigen hi.
A lungdamhuai leh a angtanhuai mahmah khat ah Kalay Township sungah
Tan 10 phi khempeuh lakah mi khat bekin (All D) ngah a, tua pen ei
mite mah ahi hi. Laitui khuami, Seikkantha veenga teng, Agape A.G
pawlpi mi ahi, Pa Pum Za Kam leh Nu ..Mangte' tanu, Lia Cing Van Hau
in She Hla Myint Boading panin Sahkah 674 tawh No.3 (St.Mary) panin
All-D hong ngah ahih manin nakpitakin i lungdampih hi.
No.1 ah ka pai leh Kawlte kiho uh a, St.Mary ah Chin-Ma khat in All D
ngah a cih uh ka zak ciangin a kua hi peuhmah ding hiam, ci-in ka en
to pah hi. Amin ka et teh eimi min na hi takpi a, ka khuanung theih
ciangin ka pawlpi mite a na hih sawnsawn manin ka angtang phadiak lai
hi. Bangbang hi leh amau bek ahampha hi lo-in ei amipihte leh
Christiante' hamphatna zong ahi hi.ZBCM ten Ks.lakh 10 a suukkhiat uh
kul zel ding hi. A ngah dingte leh a pia dingte hampha khawmkhawm sa
ing.
Lai ong nu' i apa, Pum Kam pen nidangin Vanleng galkap a sem ngei hi
a, tulaitak a tanu' sangkahna ahi, SHS No.3 ah zong sang Board makaipi
a sem den ahi hi. A omna pawlpi ah zong Upa leh makai a sem den
Pasian' a zahtak leh na hoih na pha a semte innkuan ahih manun Pasian
in zong thupha pia hi ding hi, ci-in ka ngiahsun hi.
No.1 SHS panin 5 D ngah Kawlte khat-le-nih bek om a, No.2 SHS ah 5 D
ngah i sanggam namdangte khat bek mah om a, D ngah tam het lo ban ah
lai ong tawm mahmah mawk hi. I muan mahmah Ciimnuai Boarding nangawn
zong a tampen 4 D ciangbek om ahi hi. Pasian in a tanu maban thupha
hong piaksak semsem lai ta hen, cih lungdampihna tawh hiteng a
kihawmsawn pak i hi hi.
(Internet ka zat loh kha thum bang sawt ta a, hih bang thu hong om
ciangin lungdam leh angtanpih lua ka hih man ahi hi. Theihsak tuak a
kisam lai a om leh damin hong zasak beh lai ning).
Lungdampih Thupuak,
Peter Khampu
--
Peter Khampu
CMedia, Kalay

ျမန္မာျပည္က ေျပာက္က်ားစစ္သည္မ်ား - သင္သိပါသလား ????

- ကမၻာေက်ာ္ သမိုင္းဆရာ ေဂ်ဂ်ီစေကာ့တ္က Burma and beyond အမည္ရွိ စာအုပ္မွာကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားဟာ ပထမတန္းစား စစ္သည္မ်ား (Kachins were the first class warrior) လိုု ့ ေရးသားဖူးပါတယ္။
- ဒုတိယကမၻာစစ္ အတြင္း ျမန္မာျပည္မွာ အေမရိကန္ ကခ်င္ရိန္းဂ်ာ ေျပာက္က်ား တပ္ဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ႔ ဖလက္ခ်ာ က ကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားအား တုႏိႈင္းမမီႏိုင္ေသာ ေတာတြင္း တိုက္ခိုက္ ေရးသမားမ်ား (Unmatched jungle fighters) လို႕ေျပာဆိုခဲ႔ဖူးပါတယ္။

- ၿဗိတိသွ် ကခ်င္ေလဗီးစ္တပ္မွဴး ဗိုလ္မွဴးႀကီး အီယန္ဖဲလိုး ေဂၚဒြန္ကလည္း (Amicable assassins) အမည္ရွိ သူ၏ စာအုပ္တြင္ (The best guerrillas in the world) ကမၻာ့အေတာ္ဆံုးေသာ ေျပာက္က်ား စစ္သည္မ်ားလို႔ ေရးသားဖူးပါတယ္။
- ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ေတြကို ပထမဆံုး ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္သူ မ်ားမွာ ကခ်င္တိုင္းရင္းသား မ်ား ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
- ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ေတြကိုပထမဆုံး ခုခံေတာ္လွန္ဖို႔ အတြက္ ေျပာက္က်ားတပ္ဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းခဲ႕တာဟာ ဆြမ္ပရာဘြမ္ ေဒသ မွာ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း ဦးေဆာင္တဲ႕ ကခ်င္စစ္သည္အခ်ိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။
- ကခ်င္ေျပာက္က်ားေတြရဲ႔ အေကာင္းဆံုး လက္နက္ဟာ အိမ္တြင္းလုပ္ တူမီးေသနတ္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
- ဒုတိယကမၻာစစ္ ၿပီးမွာကခ်င္ စစ္သည္ေတြဟာ ဘီဂ်ီအမ္ (Burma Gallantry Medal)၊ အယ္မ္စီ (Militry Cross) သူရဲေကာင္းဘြဲ႕ရ ၂ဝဝ ခန္႔သာမက အျခား သူရဲေကာင္း ဘြဲ႕တံဆိပ္ရ ၄ဝဝ ခန္႔ရရွိခဲ့ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
- အထက္ျမန္မာျပည္မွာ ဂ်ပန္ေတြကို အၿပီးအပိုင္ တိုက္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း ေအာင္ပြဲအထိမ္းအမွတ္အေနနဲ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္မတ္လ ၂၀ ရက္ေန ့မွာ ပဒါန္မေနာပြဲၾကီးကို ဗန္းေမာ္ခရိုင္ စိန္လံုကဘားမွာ က်င္းပခဲ့ၾကပါတယ္။
(ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ားကုိဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ (BIA) က စတင္တိုုက္ခိုုက္တာကေတာ့ ၁၉၄၅ မတ္လ ၂၇ ရက္ေန့ ့(တစ္ပတ္အၾကာမွ) ျဖစ္တယ္ဆိုုတာ သတိခ်ပ္ပါ။)
- ထို႔ျပင္ ကိုလိုနီေခတ္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ ေနာက္ဆံုး ပါေမာကၡခ်ဳပ္ Hugh Tinker ကလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ရာတြင္ တ႐ုတ္နယ္စပ္အေရး အတြက္ လိုအပ္ေသာ စစ္သည္မ်ားအျဖစ္ အကူအညီ ရယူႏိုင္ရန္ ကခ်င္မ်ားအား ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ ပါဝင္ရန္ အတြက္ စည္း႐ံုးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုုသည္။
- ကခ်င္ စစ္သည္ေတြဟာ ၿမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရး ရယူၿပီးေနာက္ ခ်က္ခ်င္း ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္သား မ်ားအျဖစ္ ဆက္လက္အမႈထမ္းျပီး တိုင္းျပည္ကာကြယ္ေရးတြက္ ဆက္လက္ တာဝန္ယူခဲ့ ၾကပါတယ္။
- ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ခ်ိန္မွာ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ ဆမားဒူဝါဆင္ ဝါးေနာင္ကို အကူအညီေတာင္းခံလို႕ ဒုတိယကမၻာစစ္ျပန္ ကခ်င္ရဲေဘာ္ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာကို ျပန္လည္ စုစည္းျပီး ေရာင္စံုသူပုန္ ေတြလက္က ျမန္မာျပည္ကို ျပန္လည္ တိုက္ခိုက္သိမ္းယူတာဟာ လည္း ကခ်င္တပ္သားမ်ားပဲၿဖစ္ပါတယ္။
- ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ျပည္တြင္းစစ္ ကာလ အင္းေလးေဒသမွာ ကြန္ျမဴနစ္ သူပုန္ ၄၉ ေယာက္ကို တစ္ေယာက္တည္း တိုက္ခိုက္ အႏိုင္ယူၿပီး လက္နက္ ၃၉ လက္ သိမ္းဆည္းႏိုင္လို႕တပ္သားဘဝကေန ခ်က္ခ်င္း ဗိုလ္အဆင့္သို႔ တိုးျမႇင့္ခံရၿပီး သူရ ဘြဲ႕တံဆိပ္ခ်ီးျမႇင့္ခံရတဲ႕ ဗိုလ္ႀကီး သူရ ေဖာ္ဝုန္လေတာင္ဟာ ကခ်င္အမ်ိဳးသား
ျဖစ္ပါတယ္။
- တ႐ုတ္ျဖဴ က်ဴးေက်ာ္မႈ မွာအဓိက တိုက္ခိုက္ ႏွိမ္နင္းခဲ့သူမ်ားမွာ ကခ်င္စစ္သည္ မ်ားႏွင့္ ေဂၚရခါး စစ္သည္ မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

Guai Ih VengPa Lungdam Pih Na

Guai Ih VengPa Lungdam Pih Na

1. Min: Tg.Nang Sian Thawn @ Thawn Pi
2. Sang: Asian Institute of Technology (AIT)
3. School: SERD
4. Program: Master
5. Field of stud: Rural Regional Development Planning
6. Full Scholarship
Amah pen ‪#‎Penglam_3‬ le ‪#‎Naupang_Manpha‬ khui pen ZOKAM in ong bawl sak leh makai hong sak a hihi.

“အမ်ားတကာရဲ႕လြတ္လပ္ေရးကို ေႏွာက္ယွက္ တာဟာ လြတ္လပ္ေရး မဟုတ္ဘူး“ – ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း – “Disturbing others’ liberty is not liberty” – Bogyoke Aung San -

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက တိုင္းျပည္အတြက္ လြတ္လပ္ေရး ကိုအရယူေပးခဲ့ေသာ္လည္း သူထူေထာင္ခဲ့ေသာ ပင္လံုျပည္ေထာင္စုႀကီးသည္ သူႏွင့္အတူ ဇတ္သိမ္းသြား ခဲ့ရသည္ကို အမ်ားျပည္သူ တို႕သတိမမူမိခဲ့ၾကေပ။ သာမန္ျပည္သူတို႕သတိမမူမိၾကသည္ကို ထားဦး ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ ႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ (၁၉၄၇) ကိုပင္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို အေျခခံထား သေယာင္ လူမ်ိဳးစု တိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံေရးသမား အခ်ိဳ႕က ထင္ေယာင္မွား ခဲ့ဘူး သလို၊ ယင္းအေျခခံဥပေဒ (၁၉၄ရ) သည္ပင္လ်င္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ျဖစ္ေၾကာင္း ဝန္ ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးႏု က ရွစ္ေလးလံုးကာလ ခ်င္းတုိင္းရင္း သား တို႕ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုပြဲ တခုတြင္ ေပါက္ေပါက္ရွာရွာေျပာၾကားခဲ့ ဘူးသည္။ ထို႕အျပင္ လက္ရွိ ျပဳျပင္ ေျပာင္း လဲေရးကာလကို အမီလိုက္ကာ တက္သုတ္ရိုက္ဝင္လာၾကသည့္ ႏိုင္ငံျခားသားပညာ ရွင္ သုေတသီ အ ခ်ိဳ႕ကလည္း ကြ်န္ပ္ တို႕ ႏိုင္ငံ တြင္ ရွိခဲ့၊ က်င့္ သံုး ခဲ့ ဘူးေသာ၊ က်င့္သံုး ေနဆဲျဖစ္ ေသာ အေျခခံဥပေဒမ်ားအနက္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ ႏိုင္ငံ အေျခခံ ဥပေဒ(၁၉၄ရ) သည္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ ႏွင့္ အ နီး စပ္ဆံုး ျဖစ္ ေၾကာင္း ေရးသားလာ ၾက ျပန္ သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကုိယ္တို္င္ပါဝင္ေရးဆြဲခဲ့သည့္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ ႏို္င္ငံ အေျခခံဥပေဒ (ပထမမူၾကမ္း) သည္ သမိုင္း စာမ်က္ႏွာ မ်ား ေပၚမွ ေပ်ာက္ ျခင္း မလွေပ်ာက္ေနခဲ့သည္။ ၄င္းႏွင့္အတူ ပင္လံုသမိုင္း သည္ လည္း လႈိ႕ဝွက္ သမိုင္း တခုသဖြယ္သမုိုင္းစာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚမွ ေပ်ာက္ ေနခဲ့သည္။

အမွန္မွာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ (၁၉၄ရ) သည္ ဖက္ဒရယ္ စနစ္ ဟုတ္မဟုတ္ဆိုသည္ကို အထူးေဆြးေႏြး ျငင္းခုန္စရာ ပင္ လိုမည္ မထင္ပါ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းက်ဆံုးၿပီးေနာက္ သူေရးဆြဲခဲ့သည့္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ(၁၉၄၇) (ပထမမူၾကမ္း) တြင္ ပင္လံု ကို အေျခခံသည့္ ဖက္ဒရယ္ အႏွစ္သာရ အေငြ႕အသက္မ်ားကိုပယ္ဖ်က္ကာ အသစ္တဖန္ ျပန္လည္ေရးဆြဲခဲ့ သည့္ ဦးခ်န္ထြန္း ကိုယ္တိုင္ က ယင္း အေျခခံ ဥပေဒ သည္ အေပၚယံအားျဖင့္ ဖက္ဒရယ္ ျဖစ္ေသာ္လည္းအႏွစ္သာရအားျဖင့္ တျပည္ေထာင္ စနစ္ ျဖစ္ ေၾကာင္း ဝန္ခံခဲ့သည့္ အခ်က္သည္ ပင္လ်င္ ယင္း အေျခခံ ဥပေဒ သည္ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု စနစ္ ႏွင့္ ဆန္႕က်င္ဖက္ ျဖစ္ေၾကာင္း အရွင္း ဆံုး ဝန္ခံခ်က္ျဖစ္ေပသည္။ ဥပေဒကိုေရးဆြဲသူ ကိုယ္ တိုင္က ယင္း အေျခခံဥပေဒ ကို တျပည္ေထာင္စနစ္ အျဖစ္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ေရးဆြဲခဲ့ေၾကာင္း ဝန္ခံ ထားၿပီး ျဖစ္သျဖင့္ ယင္းအေျခခံဥပေဒ(၁၉၄ရ) သည္ ဖက္ဒရယ္ ဟုတ္မဟုတ္ ျပည္ေထာင္စု စနစ္ ဟုတ္ မဟုတ္ အခ်ိန္ကုန္ ခံ ကာ ဆက္လက္ ၿပီး အက်ယ္အက်ယ္ အ ျငင္းပြား ေနစရာ မလိုေတာ့ေပ။ တနည္းအားျဖင့္ ယင္းအေျခခံဥပေဒအားျဖင့္ ပင္လံုလမ္း မွစတင္ လမ္းခြဲ ခဲ့ ၾကၿပီး ျဖစ္သည္။ ပင္လံုျပည္ေထာင္စုႀကီး ၿပိဳကြဲ ပ်က္စီး ေရး လမ္းေၾကာင္း သို႕ စတင္လမ္းလြဲခဲ့သည္မွာ ယင္း၁၉၄၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒ ျဖစ္ေၾကာင္း အခုိုင္အမာ သက္ ေသ ထူႏိုင္ပါ သည္။ က်ည္း ေျမာင္းေသးသိမ္ေသာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီတုိ႕က အေပၚယံ အားျဖင့္ ဖက္ဒရယ္ သကာရည္ ကို လိမ္မာပါးနပ္စြာ လူးထား ႏိုင္ခဲ့သျဖင့္ တုိင္းျပည္ကို တျပည္ေထာင္စနစ္ေဘာင္အတြင္းသို႕ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ သြတ္သြင္းႏိုင္သည္သာမက သာမန္ျပည္သူမ်ားကို မဆိုထားႏွင့္ ပညာရွင္ အခ်ိဳ႕ကိုပင္ လွည့္ စား ႏိုင္ခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံကိုလည္းေသးသိမ္နိမ့္က်ေသာ ေသြးအလိမ္းလိမ္းႏွင့္ စစ္ဘီလူးတို႕ က်က္စားရာ စစ္တလင္း တစျပင္ အျဖစ္သို႕ က်ဆင္း သက္ေရာက္ ေစခဲ့ သည္။ http://vansangva.com/vansangva-library/#5

ျပည္တြင္းစစ္သမိုင္း၏ အစပိုင္းကာလ – ေရာင္စံုသူပုန္ေခတ္။

လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ(၁၉၄၇) ေခၚ တျပည္ေထာင္စနစ္ အသက္ရွင္သန္ခဲ့သည့္ ၁၉၄ဂ မွ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္အၾကား (၁၄) ႏွစ္တာ ကာလ၊ ပါလီမန္ေခတ္ (သို႕မဟုတ္) ဒီမိုကေရစီ ေခတ္ ဟုအမ်ား နားလည္ၾကေသာ ထိုကာလ အတြင္းတြင္ ျပည္တြင္း စစ္မီး သည္ စတင္ အရွိန္ ရကာ ေတာက္ေလာင္ခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒ(၁၉၄၇) သည္ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကို မေဆာင္က်ည္းႏိုင္ခဲ့ေပ။ တျပည္ေထာင္စနစ္ ကိုျပဌာန္း ထား သျဖင့္ လူမ်ိဳး ေပါင္းစံု ေနထို္င္ေသာကြ်န္ေတာ္တို႕ႏိုင္ငံႏွင့္ အံမဝင္ ဂြင္မက်၊ ပင္လံု မူ မ်ား ႏွင့္ဆန္႕က်င္ဖက္ ျဖစ္သည္ကို ရွည္ၾကာေသာ ျပည္တြင္းစစ္သမိုင္း အားျဖင့္ သက္ေသထူႏိုင္ပါသည္။

ပင္လံုစာခ်ဳပ္ေရးထိုးရာတြင္မပါဝင္ခဲ့ၾကသည့္ တိုင္းရင္းသားအင္အားစုမ်ား တသုတ္ၿပီးတသုတ္ေတာခိုခဲ့ၾကေသာ္လည္း ထိုကနဦးကာလ ျပည္ တြင္း စစ္၏ အစပိုင္း “ေရာင္စံုသူပုန္ေခတ္” တြင္ ပင္လံု စာခ်ဳပ္ ကို ေရးထိုးခဲ့ၾကသည့္ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ ရွမ္း တို႕သည္ ပင္လံု ျပည္ ေထာင္ စု ႀကီး ကို ယံုၾကည္ေနၾကဆဲ၊ ျပည္ေထာင္စုႀကီးမပ်ိဳကြဲေအာင္ ထိမ္းသိမ္းရမည္ဟုရိုးသားစြာယံုၾကည္ကာ ဦးႏုအစိုးရအား အကာအကြယ္ေပးခဲ့ၿပီး ျပည္တြင္း စစ္ တြင္ မပါဝင္ခဲ့ၾကေသး ေပ။ တနည္းအားျဖင့္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အတူ ယံုယံုၾကည္ၾကည္ လက္မွတ္ ေရးထိုးခဲ့ ၾက သည့္ ခ်င္း၊ရွမ္း၊ကခ်င္တို႕ အေနႏွင့္ ပင္လံုသေဘာ တူညီခ်က္မ်ား၊ ပင္လံုမူမ်ားရွင္သန္ေနေသးသည္၊ အေျခခံဥပေဒ (၁၉၄ရ)သည္လည္း ပင္လံု စာခ်ဳပ္ ႏွင့္ အညီေရးဆြဲထား သည္ ဟု ထင္မွတ္မွား ေနၾက ဆဲျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္းစစ္ အစပိုင္းကာလတြင္ ကရင္၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ကရင္နီ အစရွိသည့္ အမ်ိဳးသားေရး အေျခခံသည့္ တိုင္းရင္း သား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ လူတန္းစားကို အေျခခံ သည့္ ကြန္ျမဴနစ္လက္ဝဲဝါဒီ မ်ားျဖစ္ ၾကေသာ အလံျဖဴ၊ အလံနီ၊ ရဲေဘာ္ျဖဴ စသည့္ လက္နက္ ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား သည္ လည္း ျပည္ေထာင္စု အဝွမ္း လူမ်ိဳး ေပါင္းစံု ျပည္သူတုိ႕အား တစုတစည္းတည္း ဆြဲေဆာင္ ႏိုင္ ေလာက္ သည့္ ဘံုႏိုင္ငံ ေရး ဦးတည္ခ်က္ မ်ားမရွိခဲ့ ၾကေပ။ တပ္ေပါင္းစုမ်ား အႀကိမ္ႀကိမ္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကေသာ္လည္း တာရွည္ မခံခဲ့၊ အခ်င္းခ်င္း ျပန္လည္ တိုက္ခိုက္ ခဲ့ၾကသည္ ကမ်ားသည္။ ဤ သို႕ျဖင့္ ရွည္ၾကာေသာျပည္တြင္းစစ္သမိုင္း တေလ်ာက္ ေရာင္စံု သူပုန္ေခတ္ တြင္စတင္ေတာခိုခဲ့ၾကေသာ အလံျဖဴ၊ အလံနီ၊ ရဲေဘာ္ျဖဴ ႏွင့္ မဆလေခတ္တြင္ ေတာခို ခဲ့ေသာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးႏု၏ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီပါတီတုိ႕သည္ မိမိတို႕ ေၾကညာ ခဲ့ေသာ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတုိင္ ကိုမေရာက္ပဲ ေတာ္လွန္ေရး လမ္းခုလတ္တြင္ အခိ်န္အခါႏွင့္ အေျခအေန အမ်ိဳးမ်ိဳး တို႕တြင္ ဇတ္သိမ္းသြား ၾကရ ေသာ အထင္ကရ ပါတီအဖြဲ႕ႀကီးမ်ား ျဖစ္ၾက သည္။

ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီေခတ္ လႊတ္ေတာ္တြင္းလက္ေတြ႕ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းမ်ားတြင္ တျပည္ေထာင္စနစ္၏ ခါးသီးမႈမ်ား ကို လက္ေတြ႕ က်က် ခံစားလာ ရသည့္ တုိင္းရင္း သားတို႕သည္ ပင္လံုတြင္ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့ၾကသည့္ ကုိယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ မ်ားဆံုးရႈံးခဲ့ၾကရသည့္ အျဖစ္ကို ႏိုင္ငံေရး နည္း အား ျဖင့္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ စတင္ အေရး ဆိုခဲ့ၾကေသာ္လည္းအရာမေရာက္ခဲ့ေပ။ (Vansangva Library, www.vansangva.com တြင္ရႈရန္။)

တျပည္ေထာင္စနစ္ ကို ဆန္႕က်င္သည့္ ရွမ္းအမ်ိဳးသားတုိ႕ ၏ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးစတင္ျခင္း

၁၉၅ဝခု ႏွစ္ တြင္ တရုတ္ျဖဴ က်ဴးေက်ာ္မႈ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ အ ျဖစ္ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ဗမာ့တပ္မေတာ္၏ ရွမ္းလူထုအေပၚ လူ႕အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ မႈ မ်ားေၾကာင့္ ရွမ္းလူထုအတြင္း မေၾကနပ္ခ်က္မ်ား စုျပံဳလာသည့္အၾကား ပင္လံု ကို အေျခခံသည့္ ျပည္ေထာင္စုကို ႏိုင္ငံေရးနည္း အားျဖင့္ ပါလီမန္ အတြင္းမွ ျပန္လည္ထူေထာင္ရန္ ေမွ်ာ္လင့္ ခ်က္ ကင္းမဲ့လာသည့္ အဆံုး ၁၉၅ဂ ခုႏွစ္ ေမလ (၂၁) ရက္ေန႕ တြင္ ရွမ္းမ်ိဳးခ်စ္ ေခါင္းေဆာင္ Sao Noi ဦးေဆာင္သည့္ Num Hsük Han ေခၚ ရွမ္းလူငယ္ သံုးက်ိတ္တို႕ မွ ေသနတ္ (ရ) လက္ျဖင့္ ရွမ္းျပည္လြတ္ေျမာက္ေရး အ တြက္ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္ လွန္ေရး ကိုစတင္ခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရး ထိုး ခဲ့သည့္ ကနဦး ပင္လံုျပည္ေထာင္စုအဖြဲ႕ ဝင္ထဲမွ ရွမ္းအမ်ိဳူးသားတို႕ က လက္နက္စြဲကိုင္ကာ ရွမ္းျပည္တြင္ ဒီမိုကေရစီ အခြင့္အေရးမ်ား ဆိပ္သုဥ္းေစခဲ့သည့္ တျပည္ေထာင္စနစ္ကို စတင္ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

တျပည္ေထာင္စနစ္ ကို ဆန္႕က်င္သည့္ ကခ်င္ အမ်ိဳးသားတုိ႕၏ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးစတင္ျခင္း

ကခ်င္ျပည္နယ္ အေနႏွင့္ ကိုယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္ မ်ားဆံုးရႈံးမႈ အေပၚ မေၾကမနပ္ ျဖစ္ေနၾကသည့္အခ်ိန္တြင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက အမ်ား တ ကာ ဝိုင္းဝန္း ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည့္ၾကားက ဗုဒၶဘာသာ ကို ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာအျဖစ္ တရားဝင္ျပဌာန္းခဲ့ျခင္း၊ စီေမာ္၊ေဂၚလံ၊ဂန္ဖန္ အစရွိသည့္ ကခ်င္ ျပည္နယ္၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကကန္႕ကြက္သည့္ၾကားမွ တရုတ္ျပည္အား လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ ခဲ့ ျခင္း အစ ရွိ သည့္ ႏိုင္ငံ ေရး အခင္း အက်င္း မ်ား ၏ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလ (၅) ရက္ေန႔တြင္ Zau Seng, Zau Tu, Zau Dan အစရွိသည့္ ကခ်င္မ်ိဳးခ်စ္ ညီအစ္ ကို သံုး ဦးမွ ဦး ေဆာင္ကာ ကခ်င္လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကိုစတင္ခဲ့ျပန္သည္။ ဤသည္မွာ ပင္လံု စာခ်ဳပ္ ကို လက္မွတ္ ေရး ထိုး ခဲ့သည့္ ကနဦး ပင္လံု ျပည္ ေထာင္စုအဖြဲ႕ဝင္ထဲမွ ကခ်င္ အမ်ိဳူးသားတို႕က လက္နက္စြဲကိုင္ကာ ကခ်င္ျပည္တြင္ ဒီမိုကေရစီ အခြင့္အေရး မ်ား ဆိပ္သုဥ္း ေစခဲ့ သည့္ တျပည္ေထာင္ စနစ္ကို စတင္ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

တျပည္ေထာင္စနစ ္ကို ဆန္႕က်င္သည့္ ခ်င္း အမ်ိဳးသားတုိ႕၏ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးစတင္ျခင္း

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကုိယံုၾကည္ကာ ကနဦးျပည္ေထာင္စုတြင္ ျပည္နယ္ပင္မယူပဲ ခ်င္းဝိေသသတိုင္းအျဖစ္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ပါဝင္ လာ ၿပီး တျပည္ေထာင္စနစ္ ေအာက္ တြင္ မိမိတို႔ ၏ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ ကိုဆံုးရံႈးခဲ့သျဖင့္ ပါလီမန္ေခတ္ လႊတ္ေတာ္အတြင္းမွ ခ်င္း ႏိုင္ငံေရး သမားမ်ားက အမ်ိဳးမိ်ဳး အေရးဆို ခဲ့ၾက ေသာ္လည္း အရာမ ေရာက္ခဲ့ေပ။ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ တြင္ ခ်င္းမ်ိဳးခ်စ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ Pu Hrang Nawl (ပါလီမန္ေခတ္ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္), Pu Thualzen (ခ်င္းလက္နက္ကိုင္တပ္ရင္း မွ တပ္ၾကပ္ႀကီးေဟာင္း), Pu Son Kho Pau (ခ်င္းလက္နက္ကိုင္တပ္ရင္းမွ ဒုဗိုလ္မွဴးႀကီးေဟာင္း), Pu Son Cin Lian (ပါလီမန္ေခတ္ လႊတ္ေတာ္ ကုိယ္စားလွယ္), Pu Dam Kho Hau, Pu Pa Cung Nung တို႔ ကဦးေဆာင္၍၄င္း ၁၉ရ၆ ခုႏွစ္ တြင္ Pu Mang Tling (ပါလီမန္ေခတ္ လႊတ္ေတာ္ ကုိယ္စားလွယ္), Pu William Sa Lian Zam (ေရတပ္မွ တပ္ၾကပ္ႀကီးေဟာင္း) တို႔ မွ အသီးသီး ဦးေဆာင္၍၄င္း ခ်င္းျပည္လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး မ်ားကို စတင္ ခဲ့ၾက ေသာ္လည္း ထိုေခတ္ ထိုကာလ ႏိုင္ငံတကာ ႏိုင္ငံေရး၊ ေဒသဆို္င္ရာ ပထဝီ ႏိုင္ငံေရး၊ ျပည္တြင္း ႏိုင္ငံေရး အေျခအေန မ်ား ႏွင့္ လက္နက္ ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး တို႕ ၏ သေဘာ သဘာဝ အရ အခက္အခဲ ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာကို ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရၿပီး ေမြးေသ ေတာ္လွန္ေရးမ်ား အျဖစ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ခဲ့ၾကရသည္။ ၁၉ဂဂ ခုႏွစ္ မတ္လ (၂ဝ) ရက္ေန႔တြင္ ခ်င္းမ်ိဳးခ်စ္ ေခါင္းေဆာင္ Pu Tial Khar မွဦးေဆာင္ကာ ခ်င္းအမ်ိဳးသား တပ္ဦး ကိုတည္ေထာင္ၿပီး ခ်င္းအမ်ိဳးသားတို႔၏ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး ကို ျပန္လည္စတင္ ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ ပင္လံု စာခ်ဳပ္ ကို လက္မွတ္ေရး ထိုး ခဲ့သည့္ ကနဦး ပင္လံု ျပည္ ေထာင္စုအဖြဲ႕ဝင္ထဲမွာ ခ်င္းအမ်ိဳူးသားတို႕က လက္နက္စြဲကိုင္ကာ ခ်င္းျပည္တြင္ ဒီမိုကေရစီ အခြင့္ အေရးမ်ား ဆိပ္သုဥ္း ေစခဲ့ သည့္ တျပည္ ေထာင္ စနစ္ကို စတင္ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

တျပည္ေထာင္စနစ္ကိုဆန္က်င္သည့္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳး တုိ႕၏ တပ္ေပါင္းစုမ်ား

လူမ်ိဳးစု တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ၏ ၁၉ရ၆ ခုႏွစ္ ေမလ (၁ဝ) ရက္ေန႕ တြင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ ကခ်င္၊ ကရင္၊ကရင္နီ၊ခ်င္း၊ရွမ္း၊ပအို႕၊လားဟူ၊မြန္၊ပေလာင္၊ဝ၊ရခိုင္ အစရွိသည့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္း တို႕ပါဝင္သည့္ အမ်ဳိးသား ဒီမုိကေရစီတပ္ဦး (National Democratic Front) သည္၄င္း Kachin Independence Organization (KIO), New Mon State Party (NMSP), Shan State Army-North (SSPP /SSA), Karen National Union (KNU), Karenni National Progressive Party (KNPP), Chin National Front (CNF), Lahu Democratic Union (LDU), Arakan National Council (ANC), Pa-Oh National Liberation Organization (PNLO), Ta-ang National Liberation Army (TNLA), Wa National Organization (WNO) တို႔ ပါဝင္ၿပီး ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလ (၁၆) ရက္ေန႔ တြင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ United Nationalities Federal Council (UNFC) ေခၚ တပ္ေပါင္းစုတို႕သည္၄င္း တျပည္ေထာင္စနစ္ကိုဆန္႕က်င္ၿပီး ပင္လံုမူ ကို အေျခခံသည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုကိုျပန္လည္ထူေထာင္ရန္ ဘံုႏိုင္ငံေရးဦးတည္ခ်က္ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ တပ္ေပါင္းစုမ်ားျဖစ္သည္။

တျပည္ေထာင္စနစ္ ကို ဆန္႕က်င္သည့္ ၿမိဳ႕ျပ ဗမာ ေက်ာင္းသား တုိ႕၏ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးစတင္ျခင္း

ထို႕အျပင္ ၁၉ဂဂ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ (၁) ရက္ေန႕တြင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည့္ All Burma Students’ Democratic Front (ABSDF) ေခၚ လက္နက္ကိုင္ ေက်ာင္းသားတပ္မေတာ္ သည္လည္း တျပည္ေထာင္စနစ္ကို ဆန္႔က်င္ကာ ဗမာမ်ိဳးခ်စ္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ကိုယ္္တိုင္ ခ်မွတ္ခဲ့ေသာ ပင္လံုမူ ကိုအေျခခံသည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး ကို ဦးတည္ကာ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ သည့္ ပထမ ဦးဆံုး ေသာ ဗမာလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။ ထို႕အျပင္ အထက္ပါ တပ္ဦး တို႔တြင္မပါဝင္ေသာ Restoration Council of Shan State (RCSS) ႏွင့္ United Wa State Army (UWSA) တုိ႔သည္လည္း တျပည္ေထာင္စနစ္ကို ဆန္႕က်င္ကာ ပင္လံုကိုအေျခခံသည့္ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု ကိုထူေထာင္ ရန္ ဦးတည္ခ်က္ရွိၾကသည္။

တျပည္ေထာင္စနစ္ ကို ဆန္႕က်င္သည့္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္၏ သမုိင္းဝင္ ေျခလွမ္းသစ္

တႏိုင္ငံလံုးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆိုင္ရာ မူၾကမ္းအားအေခ်ာသပ္ေရးဆြဲေရး အတြက္ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ ႏွင့္ တုိင္းရင္းသားမ်ား၏ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၁ ႏွင့္ ၂၂ ရက္ေန႕ေဆြးေႏြးပြဲ မ်ားတြင္ အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆုိႏိုင္ေရး အတြက္ အေျခခံမူမ်ားကိုညွိႏိႈင္းရာတြင္ အထူးသျဖင့္ တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ဖက္မွ အထစ္အေငါ့ ျဖစ္ခဲ့သည့္ “ဖက္ဒရယ္” ဟူေသာ ေဝါဟာရ အသံုးအႏႈံးကို အစိုးရဖက္မွ သေဘာတူကာ “ဒီမိုကေရစီ ႏွင့္ အမ်ိဳးသား တန္းတူေရး ကို အာမခံခ်က္ေပးေသာ ဖက္ဒရယ္စနစ္” ကိုက်င့္သံုးေသာ ျပည္ေထာင္စု ကိုတည္ေဆာက္ရန္ ဖက္ ႏွစ္ဖက္လံုး မွ ညွိႏိႈင္းေရး အဖြဲ႕မ်ားက အေျခခံမူအျဖစ္ ေဘာတူညီမႈရယူႏိုင္ခဲ့သည္။ ယင္း ညွိ ႏိႈင္းေရး အဖြဲ႕မ်ားတြင္ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရဖက္မွ (တပ္မေတာ္ ကုိယ္္စားလွယ္မ်ား အပါအဝင္) UPWC ေခၚ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖၚေဆာင္ေရးလုပ္ငန္း ေကာ္မီတီ ဝင္ မ်ား ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားမွ NCCT ေခၚ တႏိုင္ငံ လံုးအပစ္ခတ္ရပ္စဲေရး ဆိုင္ရာ ညိွင္းႏႈိင္းေရးေကာ္မီတီဝင္ မ်ားပါဝင္ၾကသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ရာစုႏွစ္ ထက္ဝက္ေက်ာ္ ကာလ အာဏာရွင္ေဟာင္း ဦးေနဝင္း က ဖက္ဒရယ္ ကိုခြဲထြက္ေရးမူအျဖစ္ တတိုင္းတျပည္လံုးကို ႏွစ္ေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ လိမ္ညာမႈိင္းတိုက္ ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း ယေန႕တပ္မေတာ္သည္ ယင္း ဖက္ဒရယ္ စနစ္ ကို ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ေမလ (၂၁) ရက္ေန႕အဆိုပါေဆြးေႏြးပြဲတြင္ လက္ခံလာသည္မွာ ပင္လံုျပည္ေထာင္စုႀကီး ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး သမိုင္းတြင္ အေရးႀကီး ေသာ သမိုင္း အလွည့္ အေျပာင္းတခုအျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ဗမာ့တပ္မေတာ္အေနႏွင့္ အာဏာရွင္ေဟာင္း ဦးေနဝင္း ၏ ေလာင္းရိပ္ေအာက္မွ ရုန္းထြက္ႏိုင္ခဲ့သည့္ ပထမ ေျခလွမ္း အျဖစ္ျပည္သူ တရပ္လံုးက ႀကိဳဆိုၾကရေပမည္။

ပင္လံုကိုေျခခံေသာ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေရး သမိုင္းျမင္ကြင္းက်ယ္။

ဤသည္မွာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ မွစကာ ပင္လံု ျပည္ေထာင္စုႀကီး တစတစ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးခဲ့သည္မွ ယေန႕ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ အထိ ႏွစ္ေပါင္း (ရဝ) နီးပါးၾကာေညာင္းခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေသာ သမိုင္း ျဖစ္စဥ္ တခုလံုးအေပၚ လႊမ္းျခံဳ ၿပီး ျမင္ကြင္းက်ယ္ ရႈေထာင့္တခု မွ ျမင္ေတြ႕ ရသည့္ တျပည္ေထာင္ စနစ္ကိုဆန္႕က်င္ၾကသည့္ အေရးႀကီးေသာ သမိုင္း မွတ္တိုင္အခ်ိဳ႕တို႕ျဖစ္ေပသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ပင္လံုတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းကိုယ္တိုင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ သံတမန္ နည္းအားျဖင့္ စတင္ အုပ္ျမစ္ခ်ခဲ့သည္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုႀကီး သည္ အမွန္တကယ္ တြင္မတည္ရွိေတာ့ပဲ ေပ်ာက္ကြယ္ပ်က္စီး သြားခဲ့ေသာ္လည္း ႏွစ္ေပါင္း ရွည္ၾကာစြာ လူမ်ိဳးေပါင္းစံုျပည္သူတို႕၏ အသက္၊ ေသြးေခြ်း ႏွင့္ အသက္ အိုးအိမ္စည္းစိမ္ ခ်မ္းသာတို႕ကို ရင္းႏွီးေပးဆပ္ကာ၊ ျပန္လည္ေရး ဆြဲခဲ့ရ သည့္ ပင္လံု ျပည္ေထာင္စုႀကီး ၏သမိုင္းျဖစ္ေပသည္။ ျပည္သူတရပ္လံုးအေနႏွင့္ ပင္လံု ျပည္ေထာင္စု ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး ျဖစ္စဥ္ ကိုမ်က္ေျခမျပတ္သင့္ေပ။ ျပည္သူတို႕လိုလားေတာင္းဆိုေနသည္မွာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး လက္မွတ္ ေရးထိုးရန္ သက္သက္မဟုတ္ပဲ၊ လက္ေတြ႕ စစ္ေျမျပင္ ေရွ႕တန္းမ်ားတြင္ ထိုးစစ္မ်ားရပ္စဲေရး၊ အျပန္အလွန္ ပစ္ခတ္ သည့္ ေသနတ္သံ မ်ားရပ္စဲေရးျဖစ္သည္။ တျပည္ေထာင္စနစ္ကို အားလံုးေသာအင္အားစုတို႕မွ ဆန္႕က်င္လာၾကၿပီး၊ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ ေရး ကိုလည္း အားလံုးေသာအင္အားစုတို႕မွ သေဘာတူလက္ခံလာၾကသည့္ ယေန႕ အခ်ိန္အခါတြင္ အဓိပၸါယ္လံုးဝ ကင္းမဲ့ သည့္ ျပည္တြင္းစစ္ႀကီး အား လက္ေတြ႕က်က် အမွန္တကယ္ရပ္စဲေရး သည္ ဗမာအပါအဝင္၊ တပ္မေတာ္သားမ်ားအပါအဝင္ လူမ်ိဳးေပါင္းစံုျပည္သူတရပ္လံုး ၏ စစ္မွန္ေသာ ဆႏၵ ျဖစ္သည္။

လူမ်ိုဳး ေပါင္းစံုျပည္သူတရပ္လံုး ၏အနာဂတ္ ထာဝရၿငိမ္းခ်မ္းေစေရးအတြက္ အေကာင္း ဆံုးႏွင့္ တခုတည္းေသာ အေျဖမွာ ပင္လံုဆီသို႕ျပန္လည္ဦးလွည့္ ရန္မွတပါး အျခားေရြးခ်ယ္ စရာ လမ္းမရွိေပ။ ပင္လံုတြင္ ႏိုင္ငံ့ ဖခင္ႀကီးမ်ား (founding fathers မ်ား) မ်ိဳးေစ့ခ်ခဲ့သည့္ လမ္းစဥ္သည္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးႏွင့္တမ်ိဳး ရန္လိုမုန္းထားမႈမ်ား ႀကီးထြားေစမည့္ အၾကမ္းဖက္နည္း၊ စစ္ေရးနည္းျဖင့္ နယ္ေျမမ်ားကို သိမ္းပိုက္ကာ ထူေထာင္ရမည့္ ျပည္ေထာင္စု ၏ မ်ိဳးေစ့ မ်ိဳး အလ်ဥ္းမဟုတ္ခဲ့ေပ။ ဗမာအပါအဝင္ လူမ်ိဳးေပါင္းစံုျပည္သူတို႕အၾကား “ဆူၾကံဳနိမ့္ျမင့္မရွိ“ တန္းတူ ေသာ၊ လြတ္လပ္ေသာ၊ ဒီမိုကေရစီ အျပည့္ အဝရွိေသာ၊ အျပန္အလွန္ေလးစားမႈ ရွိေသာ၊ အျပန္အလွန္ အသိအမွတ္ျပဳေသာ ပင္လံု ျပည္ေထာင္စု စိတ္ဓါတ္ မ်ိဳးေစ့ကိုသာ ခ်ထားခဲ့ၾကသည္ ကို သမိုင္း အေထာက္အထားမ်ား အခိုင္အမာ ရွိေနပါသည္။

ပင္လံု ျပည္ေထာင္စု စိတ္ဓါတ္ အားျဖင့္ သာလ်င္ လူမ်ိဳးေပါင္းစံုျပည္သူတို႕ ၏ စိတ္ႏွလံုး ကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္မည္ျဖစ္ၿပီး ခိုင္မာ ေတာင့္တင္း ေသာျပည္ေထာင္စုကို လည္းပင္လံုစိတ္ဓါတ္ အားျဖင့္သာ ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ မည္ျဖစ္သည္။ အတိတ္ ကာလ တေလ်ာက္လံုး ျဖတ္သန္း ခဲ့ၾကရသည့္ပကတိသမိုင္းအေတြ႕အၾကံဳမ်ား အရ အင္အား သံုးကာ နယ္ေျမ စိုးမိုးေရး၊ နယ္ေျမသိမ္းပိုက္ေရး စစ္ေရးလမ္းစဥ္ အားျဖင့္ ခိုင္မာေသာ ျပည္ေထာင္စု ကို တည္ေဆာက္၍ မရႏိုင္ ေၾကာင္း သမိုင္း သခၤန္းစာမ်ားကို အထင္အရွား ေတြ႕ျမင္ခဲ့ၾက ၿပီးျဖစ္သည္။ စစ္ေရးနည္းျဖင့္ ႏိုင္ငံကိုတည္ေဆာက္ျခင္းအားျဖင့္ တုိင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရး ကို အစည္းေျပေစခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ျပည္ေထာင္စုႀကီး၏ အရွည္သျဖင့္ တည္တန္႕ ခိုင္ၿမဲေရး ကိုပါၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့ျပီျဖစ္သည္။ တုိ္င္းျပည္၏ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာကို လည္း အားအင္ခ်ိနဲ႕ေစခဲ့ သည္ကို မ်က္ဝါး ထင္ထင္ ေတြ႔ျမင္ေန ရၿပီျဖစ္သည္။ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ျပည္သူတို႕ သည္လည္း ဆင္းရဲတြင္း နက္သထက္ နက္ ေစခဲ့သည္ကို သမိုင္းလက္ေတြ႕တြင္ တြင္ဖံုးကြယ္၍မရေသာအမွန္တရား ျဖစ္ေပသည္။

လူမ်ိဳးတမိ်ဳးႏွင့္တမ်ိဳး စစ္အင္အားသံုးကာ ႏိုင္ထက္ စီးနင္း ျပဳက်င့္ သည့္ ဝါဒသည္ ပင္လံု လမ္းစဥ္ ႏွင့္ ဆန္႕က်င္ ေသာ လမ္းစဥ္ သာျဖစ္ေပသည္။ ပင္လံုကိုေက်ာခိုင္း ျခင္းအားျဖင့္ ဗမာအပါအဝင္ မည္သည့္ လူမ်ိဳူးကို မွ် ေကာင္းက်ိဳး မျပဳႏိုင္ခဲ့ ေၾကာင္း၊ ဗမာ့ တပ္မေတာ္ အပါအဝင္ မည္သည့္ အဖြဲ႕အစည္းကိုမွ အက်ိဳးမျပဳခဲ့ေၾကာင္း သမို္င္း အေတြ႕အၾကံဳမ်ား အရ အခိုင္အမာ သက္ေသထူ ခဲ့ ၿပီးျဖစ္သည္။
ပင္လံုႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးကို အင္အားစုအားလံုးတို႕၏ စုစည္းမႈခြန္အားျဖင့္ လူမ်ိဳးေပါင္းစံုျပည္သူတို႕ႏွင့္ အတူ စည္းစည္းလံုးလံုး ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ၾကပါစို႕။

25 May 2014

ျပည္တြင္းစစ္သမိုင္းတြင္ အျခားေသာအေရးႀကီးသည့္ သမိုင္းအလွည့္အေျပာင္းမ်ားကိုေအာက္ပါ လင့္ တြင္ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္။

http://vansangva.com/vansangva-library/#10